Redakcja Bieganie.pl
Przepuklina pachwinowa – czym jest i jak wrócić do aktywności po jej przejściu
Kontuzja jest nieodłącznym elementem życia każdego biegacza. Począwszy od amatorów niedzielnego joggingu, na uczestnikach ultramaratonów kończąc. Ta prawda życiowa nie stanowi jednak żadnego problemu dla nikogo, kto choćby ociera się o temat biegania. „Zabawa” zaczyna się dopiero, kiedy przyjdzie nam się zmierzyć z urazem i jego konsekwencjami.
Dziś na warsztat bierzemy temat rekonwalescencji po operacyjnym leczeniu przepukliny pachwinowej. W poniższym artykule przybliżymy Wam temat powstawania tego typu kontuzji, omówimy jego możliwości leczenia i podamy kilka przykładów ćwiczeń pomocnych przy dochodzeniu do sprawności po ewentualnym zabiegu. Miłej lektury!
Czym w ogóle jest przepuklina?
Z definicji, przepukliną określamy sytuację, kiedy w wyniku osłabienia powłok mięśniowych lub powięziowych dochodzi do przemieszczenia się struktur wewnętrznych (jamy brzusznej) poza swoje pierwotne położenie. Wśród biegaczy ból pachwiny jest częstą przypadłością i nastręcza sporo problemów związanych ze zdiagnozowaniem jego przyczyny. Jedną z nich może być przepuklina pachwinowa.
W przypadku pachwiny w wyniku osłabienia mięśni przyczepiających się do kości łonowej (przywodzicieli, mięśni brzucha) w trakcie wysiłku fizycznego, śmiechu lub kaszlu dochodzi do bólu podbrzusza, okolicy łonowej lub pachwinowej. W przypadku przerwania ciągłości powłok brzusznych (np. na skutek urazu, dużego wysiłku fizycznego czy porodu) może dojść do wydostania się narządów jamy brzusznej poza ich fizjologiczne położenie. Możemy wyczuć wtedy palpacyjnie miękki guzek w okolicy pachwiny, który może znikać pod wpływem nacisku, a po jego zwolnieniu pojawia się ponownie.
Czy jest się czego bać w przypadku przepukliny pachwinowej?
Pachwina to miejsce w szczególności narażone na ryzyko pojawienia się przepukliny.
Anatomicznie kanał pachwinowy jest ograniczony:
- Od przodu – przez rozcięgno mięśnia skośnego zewnętrznego brzucha
- Od góry – przez dolny brzeg mięśnia skośnego wewnętrznego i mięśnia poprzecznego brzucha
- Od dołu – przez więzadło pachwinowe
- Od tyłu – przez powięź poprzeczną
Przepukliny pachwinowe stanowią ok. 70% wszystkich przepuklin brzusznych. Do ich rozwoju dochodzi ze względu na ryzyko osłabienia mięśni brzucha w wyniku otyłości, przerostu prostaty u mężczyzn czy zbyt intensywnego treningu siłowego. U mężczyzn ryzyko rozwoju przepukliny pachwinowej jest 7 – krotnie wyższe niż u kobiet. Wynika to z faktu, iż u mężczyzn kanał pachwinowy jest zdecydowanie większy.
Dla prawidłowego zdiagnozowania przepukliny pachwinowej należy wykonać badanie USG.
Dlaczego trzeba operować?
Samo występowanie przepukliny nie jest niebezpieczne. Jeśli jednak dojdzie do komplikacji pod postacią uwięźnięcia przepukliny (fragment jelita może przemieścić się wtedy do worka przepuklinowego i spowodować zastój w jelitach), skutki dla organizmu mogą być opłakane, z martwicą fragmentu jelita włącznie, co stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia.
Jak wygląda operacja przepukliny pachwinowej?
Rozległość i technika zabiegu jest uzależniona od wielkości przepukliny. Stosowane są: klasyczne nacięcie lub zabieg laparoskopowy, polegający na wykonaniu kilku (najczęściej 3 lub 4) drobnych nacięć w powłokach brzusznych. Coraz bardziej powszechne stają się w ostatnim czasie zabiegi z wykorzystaniem robota Da Vinci, co jeszcze bardziej skraca czas rekonwalescencji ze względu na minimalną inwazyjność tej metody.
Istota zabiegu polega na odpreparowaniu i odprowadzeniu zawartości worka przepuklinowego do jamy brzusznej oraz wzmocnieniu tylnej ściany kanału pachwinowego za pomocą specjalnej siatki. Zabieg wykonuje się w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym. Proces rekonwalescencji przebiega bardzo szybko, na ogół po 4 do 6 tygodni można wrócić do aktywności fizycznej sprzed zabiegu. Warto jednak wiedzieć, jakie ćwiczenia możemy wykonywać w trakcie rehabilitacji, na co zwrócić uwagę i czego unikać.
Poniższa propozycja programu usprawniającego jest kierowana do osób które przeszły zabieg leczenia przepukliny pachwinowej metodą laparoskopową. Żadne z poniższych ćwiczeń nie może w trakcie ich wykonywania generować bólu u ćwiczącego. W trakcie rehabilitacji po operacyjnym leczeniu przepukliny pachwinowej zalecamy przebywanie pod opieką fizjoterapeuty, który będzie nadzorował proces rehabilitacji.
Pamiętajmy, że poniższe ćwiczenia to jedynie przykłady i każdy Pacjent powinien w ramach procesu rehabilitacji mieć opracowany indywidualny plan dochodzenia do zdrowia.
Wczesny okres pooperacyjny
Przez pierwsze 2 tygodnie zalecany jest odpoczynek mający na celu zapewnienie powłokom brzusznym możliwość niepowikłanego przejścia początkowych faz gojenia. Na tym etapie można wykonywać delikatne ćwiczenia izometryczne mięśni głębokich oraz mięśni przywodzicieli stawu biodrowego.
Leżenie tyłem, kończyny dolne ugięte w stawach biodrowych i kolanowych, stopy oparte o podłoże. Między kolanami znajduje się obręcz lub piłka. Ściskamy ją poprzez napięcie mięśni przywodzicieli, utrzymując napięcie przez 8s (po kilku dniach możemy wydłużać czas napięcia). Wykonujemy 3 serie po 15 powtórzeń.
Leżenie tyłem, kończyny dolne ugięte w stawach biodrowych i kolanowych, stopy oparte o podłoże. Między kolanami i dłońmi znajduje się piłka gimnastyczna. Utrzymując napięte izometrycznie mięśnie głębokie tułowia, wolno podnosimy i opuszczamy naprzemiennie kończyny dolne.
Wykonujemy 10 serii po 10 powtórzeń na kończynę dolną w każdej serii.
Stojąc na niestabilnym podłożu (np. dyskach sensomotorycznych) i utrzymując napięte izometrycznie mięśnie głębokie tułowia, zamykamy oczy na 10s starając się utrzymać stabilną pozycję ciała.
Wykonujemy 3 serie po 10 powtórzeń w każdej serii.
Celowo nie używamy tutaj terminu „rozciąganie”, aby nie zachęcić ćwiczących do zbyt agresywnego postępowania. Ćwiczenie ma na celu ułożenie operowanej kończyny dolnej w pozycji „4”, bez dochodzenia do odczuć bólowych. Jedyne dopuszczalne odczucie to lekkie rozciąganie w okolicy pachwiny.
Wykonujemy 10 powtórzeń po 10s czasu trwania każdego powtórzenia.
Operowana kończyna dolna jest nogą podporową. Umieszczamy drugą kończynę dolną na drabince i lekko wypychamy biodra do przodu, do odczucia lekkiego „ciągnięcia” w przedniej powierzchni uda/biodra i brzucha. Zasada odczuwania ćwiczenia taka sama jak przy poprzednim ćwiczeniu. Wykonujemy 10 powtórzeń po 10s czasu trwania każdego powtórzenia.
Operowana kończyna dolna jest nogą podporową. Umieszczamy drugą kończynę dolną na drabince i lekko wypychamy biodra do przodu. Jednocześnie wykonujemy obrót tułowia w stronę operowanej kończyny dolnej, do odczucia lekkiego „ciągnięcia” w przedniej powierzchni uda/biodra i brzucha. Zasada odczuwania ćwiczenia taka sama jak przy poprzednim ćwiczeniu. Wykonujemy 10 powtórzeń po 10s czasu trwania każdego powtórzenia.
Faza wzmacniania (2-4 tydzień)
Po zagojeniu ran przystępujemy do wzmacniania mięśni przyczepiających się do kości łonowej – przywodzicieli i mięśni brzucha. Dokonujemy progresji wcześniejszych ćwiczeń.
Leżenie tyłem, kończyny dolne ugięte w stawach biodrowych i kolanowych, stopy oparte o podłoże. Między kolanami znajduje się obręcz lub piłka. Ściskamy ją poprzez napięcie mięśni przywodzicieli, dodajemy do tego ruch oderwania od podłoża górnej części tułowia (aktywacja mięśni brzucha) i/ lub kończyn dolnych. Utrzymujemy pozycję końcową przez 8s.
Wykonujemy 3 serie po 15 powtórzeń.
Leżenie tyłem, kończyny dolne ugięte w stawach biodrowych i kolanowych, stopy oparte o podłoże. Między kolanami i dłońmi znajduje się piłka gimnastyczna. Utrzymując napięte izometrycznie mięśnie głębokie tułowia, unosimy nogi i odrywamy od piłki przeciwległe kończyny górne i dolne – po 10 powtórzeń na każdą „przekątną”.
Wykonujemy 10 serii.
Leżenie bokiem, kończyna dolna ćwicząca spoczywa na macie, wyprostowana w stawach biodrowym i kolanowym. „Górna” kończyna dolna zgięta w stawach biodrowym i kolanowym. W trakcie ruchu unosimy ćwiczącą kończynę dolną tak, aby stopa znalazła się na wysokości miednicy. Wolno opuszczamy.
Wykonujemy 3 serie po 15 powtórzeń.
Stojąc w lekkim rozkroku, umieszczamy pod stopą ćwiczącej kończyny dolnej krążek ułatwiający ślizg po powierzchni, na której stoimy. Utrzymując napięte mięśnie głębokie tułowia, wykonujemy ruch przywiedzenia (przyciągnięcia do linii pośrodkowej ciała) stopy nogi ćwiczącej, nie odrywając jej od podłoża.
Wykonujemy 3 serie po 15 powtórzeń.
Faza powrotu do aktywności sportowej (4 – 6 tydzień)
W tym okresie intensyfikujemy wcześniejsze ćwiczenia i wykonujemy ich modyfikacje pod kątem powrotu do aktywności sportowej.
Pod odcinkiem lędźwiowym kręgosłupa umieszczamy piłkę gimnastyczną. Wykonujemy powolne wznosy i opady górnej części tułowia, utrzymując stałe napięcie mięśni głębokich tułowia.
Wykonujemy 3 serie po 15 powtórzeń.
Utrzymujemy napięte mięśnie tułowia pozostając w pozycji „deski” przez minimum 30 sekund. Zwracamy uwagę na poprawną pozycję w trakcie wykonywania ćwiczenia – biodra i barki powinny znajdować się na tej samej wysokości, kręgosłup lędźwiowy w pozycji neutralnej.
Wykonujemy 10 powtórzeń.
Pozycja leżenia bokiem, kończyny dolne wyprostowane. Stopa „górnej” kończyny dolnej oparta na krześle / ławce. Utrzymując napięte izometrycznie mięśnie tułowia, wykonujemy wznos całego ciała tak, aby ustawić stopę i biodro nogi ćwiczącej oraz bark na tej samej wysokości, imitując „deskę” boczną. Utrzymujemy pozycję stabilnie przez minimum 10s.
Wykonujemy 10 powtórzeń.
Stojąc, na wysokości stawu skokowego nogi ćwiczącej zaczepiamy opaskę połączoną z systemem bloczkowo – ciężarkowym. Utrzymując napięte izometrycznie mięśnie tułowia, wykonujemy ruch przywiedzenia ćwiczącej kończyny dolnej w stawie biodrowym.
Wykonujemy 3 serie po 15 powtórzeń.
Stojąc na operowanej kończynie dolnej i utrzymując napięte izometrycznie mięśnie tułowia, wykonujemy naprzemienne ruchy kończyn górnych i drugiej kończyny dolnej, imitujące bieganie.
W celu utrudnienia ćwiczenia możemy wykorzystać ciężar zewnętrzny lub niestabilne podłoże.
Wykonujemy 3 serie po 15 powtórzeń.
Powyższy program usprawniania powinien zakończyć się ćwiczeniami właściwymi dla powrotu do biegania – marszem / truchtem na bieżni i treningiem wzmacniającym duże grupy mięśniowe.
Autor artykułu przypomina o konieczności kontroli procesu rehabilitacji przez fizjoterapeutę i sugeruje, aby Pacjenci nie wykonywali ćwiczeń na własne ryzyko. Operacyjne leczenie przepukliny pachwinowej nie musi wiązać się z długim rozbratem z bieganiem. Dzięki zastosowaniu odpowiedniego programu usprawniania i opiece fizjoterapeutycznej proces dochodzenia do pełnej sprawności i powrotu do biegania może zająć tylko kilka tygodni. Warto o tym pamiętać i zanim udamy się do chirurga, umówić się na rehabilitację z dobrym fizjoterapeutą.
Autorem tekstu jest Mgr DAMIAN DANIELSKI – szef zespołu medycznego COLUMNA MEDICA, fizjoterapeuta ortopedyczny ze specjalizacją OMPT. Absolwent licznych szkoleń z zakresu terapii manualnej i treningu medycznego. Dzięki zamiłowaniu do amatorskiego biegania jako fizjoterapeuta jeszcze lepiej rozumie swoich pacjentów – biegaczy.
