Wielogodzinne maratony w pracy, później ciężki trening biegowy lub siłowy, a na koniec wymagające zawody… oto przepis doskonały! Tylko na co? Cóż prawdopodobnie na dobry wynik lub paskudny uraz. Co zrobić, gdy nie ma podium, a jest kontuzja?
Gdy w trakcie biegania lub innej aktywności ruchowej zaczyna dokuczać obciążana struktura np. kolano, i nie przestaje przypominać o sobie przez długi okres, to większość populacji łapie za telefon i umawia się do pierwszego znanego mu specjalisty, lekarza. Następnie biegnie na wizytę, po diagnozie lekarskiej wychodzi z niej z plikiem recept, skierowań, pytań lub z zastrzykiem ze sterydu. Często tego typu spotkanie kończy się propozycją ograniczenia ruchu.
Czy mogło być inaczej? Wydaje się, że tak. Pacjent mógł mieć szczęście i trafić do lekarza, który specjalizuje się w usprawnianiu sportowców albo … fizjoterapeuty. Nie należy utożsamiać tych dwóch zawodów ze sobą i pamiętać, że fizjoterapeuta nie jest lekarzem, a lekarz nie jest fizjoterapeutą. Zarówno jeden jak i drugi zawód cieszy się zaufaniem społecznym. Wielu twierdzi, że pracę, czy to fizjoterapeuty, czy też lekarza trzeba traktować jak misję, powołanie, profesję, w której nie ma miejsca na wyrachowanie czy interesowność osobistą – jak dobrze wiemy, różnie to bywa.
Od 31 maja 2016 fizjoterapeuta jest niezależnym zawodem MEDYCZNYM, który ma swoje prawa, a przed wszystkim obowiązki. Wielu pacjentów myli fizjoterapeutów z masażystami, ale również z lekarzami, nierzadko nawet nazywają ich lekarzami od ruchu. Przyczyna jest prozaiczna – wykonują oni podobne czynności, takie jak:
Gwoli ścisłości, lekarz ma znacznie rozszerzoną możliwość działania: może zlecić leczenie farmakologiczne, przepisać dodatkową diagnostykę obrazową lub kierować do szpitala. A co najważniejsze, przekazuje pacjentowi informację co mu jest, czyli stawia diagnozę lekarską (nazywa schorzenie na którą cierpi pacjent).
Adept medycyny, gdy postawi diagnozę, wykorzystuje swoją wiedzę do rozwiązania problemu nie tu i teraz, tylko przedstawia pacjentowi rozwiązania długoterminowe. Zaliczamy do nich przepisanie leków, zastrzyków, edukacje w ramach swojej wiedzy, kierowanie na zabieg fizjoterapeutyczne lub w ostateczności na operację. Jeśli chodzi o dwie pierwsze możliwości, Pacjent powinien im się poddać zgodnie z zaleceniami. W przypadku czwartej opcji to fizjoterapeuta ma obowiązek wykonać diagnostykę funkcjonalną, czyli znaleźć przyczynę problemu, w kolejnych krokach zaplanować, jak ma wyglądać usprawnianie chorego, przeprowadzić rehabilitację oraz monitorować postępy usprawniania.
Fizjoterapeuta najczęściej pomaga pacjentom skarżącym się na problemy wynikające z dysfunkcji układu szkieletowo-mięśniowego. Niemniej jednak może również pomóc w usprawnianiu chorych po udarach, zawałach, chorobach układu krwionośnego czy też oddechowego. Również należy wspomnieć, że terapeuci pracują z Pacjentami onkologicznymi oraz paliatywnie chorymi.
Patrząc lub słuchając, co mówią Pacjenci można by pomyśleć, że lekarz czy fizjoterapeuta to człowiek o nadprzyrodzonych mocach lub czarodziejskich rękach. Nic bardziej mylnego, większość przedstawicieli tych zawodów korzysta z najnowszych doniesień naukowych, a oprócz tego cały czas się kształci. Wymaga tego ustawa o zawodzie lekarza czy też fizjoterapeuty. Większość terapeutów kończy wieloetapowe kursy terapii manualnej w koncepcji Maitlanda, Skłodowskiego, Kaltenborna, Cyriaxa, terapii powięziowe w modelu: Stecco lub FDM. Uczą one diagnozowania, testowania, a później dostosowania odpowiednich metod leczniczych do schorzenia. W ramach swoich kompetencji mogą wykonywać zabiegi z zakresu terapii manualnej, suchego igłowania, terapii narzędziami, pinoterapii, masażu leczniczego lub sportowego.
Często fizjoterapeuci w ramach uzupełnienia leczenia wykorzystują metody z zakresu fizykoterapii, do której zaliczamy elektroterapię (INDIBA, TENS, Prądy interferencyjne, terapia energotnowa), falę uderzeniową, ciepłolecznictwo (okłady borowinowe, solux), krioterapię. Należy również podkreślić, że równie ważne, jeśli nie najważniejsze w procesie fizjoterapii jest przywrócenie pacjentowi utraconego ruchu. W trakcie takich zajęć jak Medyczny Trening Terapeutyczny (MTT), pacjent wzmacnia oraz aktywuje dysfunkcyjne struktury. W ramach zajęć, usprawniany, uczony jest odpowiednich technik wykonywania ćwiczeń oraz reedukowany w czynnościach, które wykonuje nieprawidłowo.
W przypadku sportu jakim jest bieganie, obecność fizjoterapeuty w procesie treningowym biegacza jest nieodzowna. W ramach swojej kompetencji prowadzi odnowę biologiczną, czyli przyspiesza naturalne procesy regeneracyjne organizmu. Dzięki temu zawodnik jest w stanie trenować w granicach swojego maksimum bez konieczności długoterminowych przerw. W trakcie zabiegów z zakresu odnowy biologicznej sportowiec zostaje poddany następującym terapiom: masażowi ręcznemu i wodnemu, kąpielom solankowym oraz fizykoterapii (sauna, krioterapia miejscowa oraz ogólna, INDIBA, terapia energotonowa, prądy interferencyjne, TENS, ultradźwięki, magnetoterapia, masaż podciśnieniowy itd.).
Niemniej jednak, gdy odnowa biologiczna to za mało i sportowiec ulegnie kontuzji, to wtedy fizjoterapeuta diagnozuje, planuje oraz wprowadza odpowiedni proces postępowania. W ramach swoich kompetencji terapeuta skutecznie radzi sobie z takimi problemami jak: ból pleców, biodra, kolana, rozcięgna podeszwowego, piszczeli (MTSS), uraz stawu skokowego, naderwaniem / tendinopatią ścięgna Achillesa, zespołu pasma biodrowo-piszczelowego, zapalenia zginacza palucha i wielu innymi. Istotne jest by pacjent już przy pierwszych objawach bólowych zgłosił się do fizjoterapeuty w celu określenia co jest problemem. W ramach swoich czynności terapeuta może wykonać diagnostykę funkcjonalną, USG i bez niepotrzebnej zwłoki poddać dysfunkcyjny obszar terapii.
Nie wolno zapomnieć o bardzo ważnym zadaniu fizjoterapeuty jakim jest przywrócenie do sprawności pacjentów po zabiegach chirurgicznych. Kluczowym elementem rekonwalescencji po uszkodzeniu ACL-a (więzadła krzyżowego przedniego), łąkotek, mięśni, złamaniach, skręceniach np. stawu skokowego, odbarczeniu korzenia nerwu jest rehabilitacja. Przed operacją fizjoterapeuta przygotuje pacjenta do zabiegu poprzez zmniejszenia dolegliwości bólowych, zwiększenie ruchomości w stawach oraz siły mięśniowej. Przedstawia plan na rehabilitację pooperacyjną, a na koniec dobiera i naucza, jak korzystać z niezbędnego zaopatrzenia ortopedycznego (ortezy, kule łokciowe, chodziki). Po samej operacji fizjoterapeuta jest odpowiedzialny za dobranie odpowiednich zabiegów przyśpieszających regenerację tkanek, zmniejszających obrzęk oraz odczucia bólowe. Wykonuje mobilizację blizny, zmniejsza napięcia tkanek i „zabiera” ból, a następnie planuje Medyczny Trening Terapeutyczny w celu przywracania utraconych funkcji np.: siły mięśniowej oraz ruchomości w operowanym i sąsiednich stawach, aby ostatecznie pacjent mógł powrócić do aktywność bez obawy, że dojdzie do kolejnego uszkodzenia.
Podsumowując: fizjoterapeuta tak jak i lekarz wykonuje swoje obowiązki w ramach ustawy o zawodzie, musi posiadać numer prawa wykonywania zawodu PWZF. Specjalizuje się w usprawnianiu pacjentów z przewlekłymi oraz ostrymi bólami układu kostno-mięśniowo-nerwowego. Korzysta z szeregu metod, które mają finalnie przywrócić pacjenta do stanu przed urazy. Jeśli szukacie fizjoterapeuty warto zajrzeć na stronę Krajowy Rejestr Fizjoterapeutów – wyszukaj fizjoterapeutę – Krajowa Izba Fizjoterapeutów (kif.info.pl). W wyszukiwarce można sprawdzić czy osoba, do której trafiacie ma odpowiednie kompetencje oraz czy na pewno jest fizjoterapeutą.
Autor tekstu: Mgr Maciej Podstawa, fizjoterapeuta Columna Medica specjalizujący się w rehabilitacji sportowej i ortopedycznej. W przeszłości zawodnik sztuk walki, który w ramach treningu pokonywał biegiem 100-150km miesięcznie.
Columna Medica - nowoczesna klinika rehabilitacji połączona z 4-gwiazdkowym hotelem oraz strefą Medical SPA & Wellness, położona w otoczeniu 100-letniego lasu, w pobliżu Łodzi. To miejsce, w którym Goście jednocześnie mogą zadbać o swoje zdrowie pod okiem profesjonalistów, jak i wypocząć dzięki dedykowanym zabiegom SPA
