Kobiety wciąż mniej chętnie zapisują się na długodystansowe biegi, ponieważ częściej wypełniają tradycyjne role rodzinne, podają niedawno opublikowane badania. Co jeszcze powstrzymuje kobiety przed udziałem w biegach ultra?
Badania opublikowane w czasopiśmie naukowym Sport and Society Journal w 2021 r. ilustrują, jakie główne bariery powstrzymują kobiety we wzięciu udziału w biegach ultra. Nie od dziś wiemy, że dużo więcej mężczyzn zapisuje się na biegi uliczne, jak i ekstremalne biegi długodystansowe. Powodów jest wiele, dlatego też zbadanie ich wydaje się dobrym pomysłem, aby spróbować odwrócić ten trend.
W sukurs paniom chcącym wziąć udział w biegach coraz częściej przychodzą organizatorzy biegów. W biegu Hardrock 100 zarządcy imprezy zmienili ostatnio system losowania w taki sposób, by procent kobiet zgłaszających się do losowania był równy odsetkowi kobiet startujących. Organizatorzy kolejnych biegów idą za ich przykładem, promując większy udział kobiet w wyścigach ultra i trailowych. W sporcie, w którym zdarza się, że sporo kobiet pokonuje mężczyzn, wciąż niewiele kobiet zapisuje się do tego typu wyścigów.
Badania szkockich naukowców były prowadzone za pomocą kwestionariuszy wysyłanych do uczestników dwóch biegów ultra w Szkocji: Highland Fling (85,3 km i 2300 m przewyższenia) oraz Ultratrail Race i Jedburgh Three Peaks Ultra (na 61,2 km i 850 m przewyższenia). W pierwszym biegu ukończyło 337 osób, a w drugim 1022, natomiast kwestionariusze wypełniło 640 z nich.
Oprócz ankiet z każdą z osób poddanych badaniom rozmawiano telefonicznie, aby potwierdzić i rozwinąć odpowiedzi na temat ich odczuć z treningów i startów w biegach ultra, a także określić różnice pomiędzy kobietami i mężczyznami w motywacjach do biegu.
Aktywatorami, które skłaniały badanych do treningów i startów były: chęć zmierzenia się z innymi, potrzeba obcowania z naturą, a także przyjacielskie podejście społeczności biegów ultra. Główną barierą, która powstrzymywała przed tymi zaletami był brak czasu na trening. Odpowiedzi uczestników sugerowały także, że wiele znaczyła „skuteczność w negocjacjach z otoczeniem”, co przejawiało się w umiejętnym połączeniu treningu z zobowiązaniami zawodowymi i rodzinnymi. I choć zgodnie z odpowiedziami ankietowanych znacznie większy odsetek mężczyzn miał wspomniane zobowiązania w stosunku do rodziny, znajomych i pracy, to udział kobiet w biegach ultra i tak był znacznie niższy niż mężczyzn.
Tematy, na których skupiali się naukowcy prowadzący badanie obejmowały 3 grupy zagadnień:
| Temat | Szczegóły |
|---|---|
| Wewnętrzy kontekst | – Kontuzje – Wiek – Zarządzanie czasem |
| Zewnętrzny kontekst | – Natura – Środowisko – Społeczność – Otoczka biegu – Rodzina/przyjaciele |
| Wewnętrzny dialog i motywacja wewnętrzna | – Wyzwania – Wiedzieć, na ile mnie stać – Wiara w siebie – Zadowolenie – Odczuwanie przygody i osiągnięć |
Jak podają autorzy artykułu, od lat 80. XX wieku liczba biegów ultra na świecie potroiła się. Wciąż jednak udział kobiet jest znacząco niższy, niż mężczyzn, choć ta liczba stopniowo się zwiększa. Na przykład w słynnym biegu „Badwater”, który odbywa się w ekstremalnych warunkach pogodowych na dystansie przeszło 200 km, udział kobiet wynosi średnio 19%. W „Marathon des Sables” odsetek kobiet wynosi zaledwie 13%, a w „Western States 100-mile Endurance Run” jest to 22%. Z kolei w wyścigach ultra-triathlon odsetek ten nie przekracza 10%.
Wnioski, do których doszli badacze nie są raczej zaskakujące. Wyniki badania sugerują bowiem, że bariery, jak i czynniki umożliwiające bieganie ultra są w dużej mierze podobne dla mężczyzn i kobiet.
Mimo, że to czas był głównym czynnikiem przeszkadzającym zarówno mężczyznom, jak i kobietom, to czynnik ten bardziej wpływał na kobiety. Badanie wykazało też, że tradycyjne role płciowe wydają się wciąż być największą przeszkodą w podejmowaniu przez kobiety wyzwań związanych z długimi biegami.
Zarówno mężczyźni, jak i kobiety zgodzili się z tym, że znalezienie czasu na bieganie i pogodzenie tego z obowiązkami rodzinnymi i zawodowymi wymagał odpowiedniego planowania i ustalania priorytetów, a proces ten był czasami wysiłkiem rodziny lub grupy znajomych. Strategie stosowane przez uczestników, aby sobie z tym poradzić, były zróżnicowane, ale nie były ściśle rozgraniczone ze względu na płeć.
Społeczność biegaczy wydaje się być dostępna dla wszystkich i nie zidentyfikowano w niej żadnych męskich uprzedzeń. Tylko niewielka liczba uczestniczek wspomniała, że postrzega środowisko biegaczy jako nieco męskie i że chciałaby widzieć więcej kobiet w tym sporcie.
Wg badań kobiety wciąż mają mniej czasu wolnego, który mogą poświęcić swoim pasjom. Dzieje się tak prawdopodobnie dlatego, że kobietom trudniej jest wynegocjować czas potrzebny na trening. „Pomimo stopniowego wyrównywania zadań w kierunku egalitarnych ról rodzinnych w społeczeństwie, nadal mamy do czynienia z tradycyjnymi rolami płciowymi, które mogą w większym stopniu wpływać na skuteczność negocjacyjną kobiet startujących w ultra, tym samym potencjalnie zmniejszając dostępność czasu treningowego kobiet” – wyjaśniają naukowcy.
Chociaż wiele mówi się, że kobiety nadal ponoszą większe obciążenie tradycyjnymi obowiązkami w rodzinach, artykuł szkockich naukowców zakończył się optymistycznym akcentem. Informuje on bowiem, że z każdym rokiem coraz więcej kobiet zapisuje się na wyścigi ultra, pomimo tych niedogodności. Naukowcy przewidują, że obecny, wciąż historyczny wpływ tradycyjnych ról płciowych maleje, a stosunek kobiet do mężczyzn w wyścigach ultra powinien dalej się poprawiać. Miejmy nadzieję, że coraz mniej czynników będzie powstrzymywać kobiety przed uczestnictwem w spełnianiu swoich pasji, szczególnie, jeśli jedną z nich jest bieganie.
Źródło:
S. Valentin, L. A. Pham, E. Macrae (2021). Enablers and barriers in ultra-running: a comparison of male and female ultra-runners, Sport in Society, DOI: 10.1080/17430437.2021.1898590
Były chodziarz, który nieustannie dokądś zmierza (wielokrotny reprezentant Polski i dwukrotny olimpijczyk – z Pekinu i Rio). Współautor biografii Henryka Szosta, Marcina Lewandowskiego i Adama Kszczota oraz książki „Trening mistrzów". Doktor nauk medycznych i nauk o zdrowiu. Pracownik Uniwersytetu Jana Długosza, a także trener lekkoatletycznych klas sportowych w IV L.O. w Częstochowie. Działa też jako sędzia i organizator imprez, nie tylko sportowych.
