Ostroga piętowa. Objawy, diagnostyka i leczenie

Artykuł powstał we współpracy z Columna Medica

Ból pięty potrafi skutecznie uprzykrzyć codzienne funkcjonowanie, a jednym z jego częstych winowajców jest ostroga piętowa. To schorzenie, które dotyka nawet 15% populacji, rozwija się stopniowo i przez długi czas może nie dawać żadnych objawów.

Niewinne z początku dolegliwości mogą jednak przerodzić się w uporczywy problem, szczególnie u osób aktywnych fizycznie, z nadwagą lub noszących niewłaściwe obuwie. Czym dokładnie jest ostroga piętowa, jak powstaje i dlaczego nie zawsze boli? Wyjaśniamy w poniższym artykule.

Ostroga piętowa to narośl kostna, która tworzy się na powierzchni kości piętowej wskutek długotrwałych przeciążeń. Problem ten dotyka około 15% populacji ogólnej i zwykle rozwija się powoli, jako rezultat przeciążeń związanych z wadami stóp, nadmierną masą ciała, noszeniem nieodpowiedniego obuwia lub intensywnym wysiłkiem fizycznym, np. bieganiem.

Ostrogi mogą występować w dwóch lokalizacjach – z tyłu pięty (tzw. grzbietowa ostroga piętowa) lub pod podeszwą stopy (tzw. podeszwowa ostroga piętowa). Powstają w wyniku długotrwałych, powtarzalnych przeciążeń oddziałujących na struktury w obrębie kości piętowej.

Ostroga podeszwowa najczęściej wiąże się z zapaleniem rozcięgna podeszwowego, natomiast grzbietowa – z zapaleniem ścięgna Achillesa. Co ciekawe, sama obecność ostrogi nie musi oznaczać bólu – u części osób narośl kostna pozostaje bezobjawowa.

Dlatego w przypadku podejrzenia ostrogi piętowej zazwyczaj konieczna jest szczegółowa diagnostyka, która pozwoli ustalić rzeczywistą przyczynę dolegliwości bólowych.

Objawy ostrogi piętowej

Do najczęściej zgłaszanych objawów należą:

• ból podczas obciążania chorej kończyny;
• tkliwość przy ucisku pięty;
• nasilenie dolegliwości rano lub po dłuższym odpoczynku;
• poranna sztywność stopy;
• obrzęk i zaczerwienienie skóry w okolicy pięty.

Diagnostyka ostrogi piętowej – jak wygląda badanie?

Podczas badania fizykalnego oceniany jest zakres ruchomości w obrębie stawu skokowego i stopy, sposób obciążania kończyny podczas chodu, a także tkliwość palpacyjna okolic pięty i stopy. Charakterystycznym objawem jest ból przy ucisku na przyśrodkową część pięty oraz podczas biernego zgięcia grzbietowego palców stopy.

Podstawowym badaniem obrazowym wspierającym proces diagnostyczny jest zdjęcie rentgenowskie (RTG). W projekcji bocznej widoczna jest charakterystyczna narośl kostna (na zdjęciu oznaczona czerwoną strzałką).

Dodatkowo często wykonuje się badanie ultrasonograficzne (USG), które pozwala ocenić stan tkanek miękkich otaczających ostrogę. Dzięki temu możliwa jest kontrola stanu zapalnego oraz monitorowanie efektów leczenia.

Leczenie ostrogi piętowej

W wielu przypadkach leczeniem pierwszego wyboru w przypadku ostrogi piętowej jest terapia zachowawcza. Jej głównym celem jest nie tylko zmniejszenie dolegliwości bólowych i ograniczenie stanu zapalnego, ale również usunięcie przyczyn tego złożonego problemu. W terapii wykorzystuje się różnorodne metody – od treningu funkcjonalnego, przez techniki terapii manualnej, aż po zabiegi fizykalne.

Program ćwiczeń – klucz do poprawy funkcji i zmniejszenia bólu

Trening terapeutyczny obejmuje m.in.:

• ćwiczenia rozciągające ścięgno Achillesa (np. przy ścianie);
• rozciąganie rozcięgna podeszwowego (np. za pomocą dłoni);
• ćwiczenia wzmacniające mięśnie stopy (np. unoszenie pięty z ręcznikiem pod palcami)’
• ćwiczenia równoważne (np. stanie na jednej nodze);
• techniki automasażu (np. rolowanie łydki lub rozcięgna podeszwowego).

Zabiegi fizykalne – skuteczne wsparcie terapii

Istotnym elementem leczenia są zabiegi z zakresu fizykoterapii. Szczególnie skuteczna okazuje się terapia falą uderzeniową (ESWT), która:

• poprawia ukrwienie tkanek;
• łagodzi ból;
• wspomaga rozbijanie zwapnień i zmian kostnych.

Dodatkowo stosuje się:

• laseroterapię – działającą przeciwzapalnie i regeneracyjnie;
• ultradźwięki – często z użyciem maści leczniczych, co wspomaga przenikanie substancji aktywnych w głąb tkanek.

Leczenie farmakologiczne i wsparcie ortopedyczne

Proces leczenia może być uzupełniany farmakoterapią – najczęściej stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne (miejscowo lub doustnie) oraz, w trudniejszych przypadkach, kortykosteroidy w formie iniekcji. Ważnym elementem terapii są również wkładki ortopedyczne lub akcesoria korygujące, które pomagają ustabilizować stopę i poprawić biomechanikę chodu lub biegu.

Obuwie powinno być odpowiednio dobrane – najlepiej z mocnym, stabilnym zapiętkiem i dobrą amortyzacją w rejonie pięty.

Jak zapobiegać powstawaniu ostrogi piętowej?

Aby zmniejszyć ryzyko rozwoju ostrogi piętowej, warto pamiętać o kilku podstawowych zasadach:

• Zadbaj o regenerację po wysiłku – szczególnie ważne są automasaż i rozciąganie mięśni podudzia oraz stopy;
• Kontroluj objętość i intensywność treningów, zapewniając odpowiedni czas na odpoczynek;
• Utrzymuj prawidłową masę ciała, aby nie przeciążać struktur stopy;
• Wybieraj obuwie z dobrą amortyzacją i sztywnym zapiętkiem, wspierające naturalną pracę stopy;
• W razie potrzeby korzystaj z indywidualnie dobranych wkładek ortopedycznych, które pomagają korygować ustawienie stopy i odciążają newralgiczne miejsca.

Bibliografia:

Kirkpatrick J, Yassaie O, Mirjalili SA. The plantar calcaneal spur: a review of anatomy, histology, etiology and key associations. J Anat. 2017 Jun;230(6):743-751. doi: 10.1111/joa.12607. Epub 2017 Mar 29. PMID: 28369929; PMCID: PMC5442149. 

Mohseni M, Mousavi E, Alebouyeh MR. Key Considerations When Targeting a Heel Spur. Anesth Pain Med. 2023 Oct 1;13(5):e139326. doi: 10.5812/aapm-139326. PMID: 38659999; PMCID: PMC11041813. 

https://www.physio-pedia.com/Calcaneal_Spurs

Zdjęcie rtg – Radiopaedia

Artykuł powstał we współpracy z Columna Medica