Czy losowanie nagród na imprezach biegowych jest nielegalne?

Chcąc zwiększyć atrakcyjność imprezy biegowej oraz zrobić ukłon w stronę sponsorów, organizatorzy triathlonów, maratonów oraz wszelkich pozostałych rodzajów zawodów sportowych często rozważają organizację losowania nagród wśród uczestników. Niezależnie od tego czy nagrodami będą drogie samochody, czy też symboliczne gadżety reklamowe sponsora, należy pamiętać, iż w świetle obowiązującego prawa organizacja losowania oznacza fakt organizacji loterii! 

Kiedy mamy do czynienia z loteriami?

Zorganizowanie losowania nagród na przykład takiego, w ramach którego laureaci wyłaniani są w sposób losowy ze wszystkich osób, które regulaminowo ukończą bieg, jest uwarunkowane uzyskaniem zezwolenia właściwego Dyrektora Izby Celnej na organizację loterii. Niedopełnienie tego obowiązku obarczone jest to wysokimi karami pieniężnymi oraz groźbą pozbawienia wolności. Kwestie te reguluje ustawa o grach hazardowych z dnia 19 listopada 2009 r. (Dz.U. z 2009, Nr 201, poz. 1540, z późn. zm.), która określa, że karze pieniężnej w wysokości 100% przychodu uzyskanego z urządzanej gry podlega urządzający gry hazardowe bez koncesji lub zezwolenia lub bez dokonania zgłoszenia oraz uczestnik w grze hazardowej urządzanej bez koncesji lub zezwolenia, dla którego kara to równowartość 100% uzyskanej wygranej. Oznacza to, iż konsekwencje udziału w loterii, na której organizację nie uzyskano zezwolenia, ponosi nie tylko organizator, ale także Laureat. Równocześnie Kodeks Karny Skarbowy z dnia 10 września 1999 r. (Dz.U. z 2007 r. Nr 111, poz. 765, z późn. zm.) przewiduje, iż kto urządza lub prowadzi grę losową bez wymaganego urzędowego sprawdzenia, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych (na dzień pisania tego tekstu jest to kwota przekraczająca nawet… 16 milionów złotych) albo karze pozbawienia wolności do lat 2, albo obu tym karom łącznie.

W świetle powyższych restrykcji warto już na etapie planowania organizacji wydarzenia odpowiedzieć sobie na pytanie, czy sposób wyłonienia laureatów nie jest losowy, co uczyni z naszego działania podnoszącego atrakcyjność imprezy sportowej, loterię, z której organizacją wiąże się szereg zabiegów proceduralnych. Definicja zaczerpnięta z ustawy o grach hazardowych głosi, iż w loterii promocyjnej uczestniczy się przez nabycie towaru, usługi lub innego dowodu udziału w grze i tym samym nieodpłatnie uczestniczy się w loterii, a podmiot urządzający loterię oferuje wygrane pieniężne lub rzeczowe. Losowanie nagród realizowane w sposób, w którym na mecie lub w biurze zawodów, w sposób losowy (przy wykorzystaniu programu komputerowego lub przez wyciągnięcie z puli uprawnionych do losowania danych konkretnego zawodnika) spośród uczestników imprezy biegowej wyłania się laureata nagrody, wypełnia definicję loterii promocyjnej. Analogicznie loterią promocyjną będzie zarówno akcja, w ramach której nagradzane jest zajęcie określonego miejsca na mecie, np. w ramach której premiuje się zawodnika, który na metę dobiegnie jako 35., 70. czy 115., jak i każda, w której o przyznaniu nagrody uczestnikowi decyduje tzw. „łut szczęścia”, czyli kryterium niezależne od uczestnika. Wspomniana ustawa przewiduje jeszcze możliwość organizacji innych rodzajów loterii, takich jak loterie audioteksowe bądź fantowe, jednakże z własnego doświadczenia udziału w wielu imprezach biegowych wiem, iż najczęściej bez jakichkolwiek zezwoleń organizowane są loterie promocyjne, z tego względu pozostałe dwa rodzaje loterii pozostawię bez szczegółowego omawiania.

Zatem sprawdzając, czy organizowana przez nas akcja nie spełnia czasem definicji loterii, należy sprawdzić owe trzy kryteria, które z wymyślonej przez nas akcji czynią loterię promocyjną. Pierwsze z nich to udział przez „nabycie towaru lub usługi lub innego udziału dowodu w grze” – np. udział w losowaniu wszystkich uczestników maratonu, którzy regulaminowo dobiegli do mety. Drugie kryterium to „nieodpłatne uczestnictwo”, czyli takie, za które uczestnik nic nie płaci (fakt, iż uczestnicy ponoszą opłatę za udział w biegu nie uchyla tego warunku, gdyż sam udział w losowaniu jest nieodpłatny). Finalnie kryterium trzecie dotyczące „oferowania nagród rzeczowych lub pieniężnych”. Zatem jeżeli wśród uczestników zawodów, jakie urządzamy, zorganizujemy nieodpłatne losowanie, np. spośród numerów startowych, jaki system mierzenia czasu zarejestruje na mecie, a laureatom zaoferujemy nagrody pieniężne bądź rzeczowe (np. torby, rowery, buty czy gadżety) niezależnie, czy nagrody te kupiliśmy, czy otrzymaliśmy od sponsorów gratis bądź w barterze, to taka akcja będzie loterią promocyjną!

Czy wolno organizować losowania?

Czy opisane dotychczas zagadnienia oznaczają, iż nie wolno prowadzić losowania wśród uczestników imprez sportowych? Nie! Wręcz przeciwnie. Nawet warto, bo nagrody dodatkowo zwiększają atrakcyjność imprezy dla uczestników i powodują wzrost liczby uczestników. Ponadto atrakcyjne nagrody sprawiają, iż uczestnicy są skłonni zapłacić więcej za prawo udziału w wydarzeniu. Finalnie w dobie ogromnej popularności imprez sportowych często w sezonie w ten sam weekend odbywa się kilka konkurencyjnych zawodów, zaś uczestnicy przy ich wyborze kierują się wieloma czynnikami, z których możliwość wylosowania cennej nagrody staje się coraz ważniejsza. Z pewnością każdy z organizatorów zdaje sobie sprawę, iż czasy, kiedy triathlon, kolarstwo czy bieganie było domeną nielicznych zapaleńców, już minęły, a coraz częściej decyzję o udziale w danej imprezie sportowej podejmowane są pod wpływem impulsu, tak jak wybór marki mleka w hipermarkecie. Wieloletnie doświadczenia marketingu podpowiadają, iż loteria jest właściwą techniką przyciągnięcia uczestników.

Zdawać sobie jednak należy sprawę, iż aby losowanie zorganizować zgodnie z prawem, należy uzyskać zezwolenie wspomnianego już na wstępie tekstu właściwego Dyrektora Izby Celnej. Proces administracyjny uzyskiwania zezwolenia obejmuje szereg czynności, z których najwięcej czasu  zajmują zazwyczaj:

1. Sporządzenie wniosku wraz z regulaminem,
2. Zapewnienie bankowej gwarancji wydania nagród,
3. Udokumentowanie, iż środki finansowe na organizację loterii pochodzą z legalnych źródeł.

Po otrzymaniu zezwolenia, którego wydanie poprzedzone jest obowiązkiem zapłaty 10% wartości rynkowej nagród w kwocie brutto (z VAT), należy dopełnić obowiązków wobec Urzędu Celnego przez powiadomienie o rozpoczęciu urządzania loterii oraz zarejestrowaniu (i odpowiednio zamknięciu po zakończeniu roku kalendarzowego, w którym organizowano loterię) ewidencji, które organizator winien posiadać podczas organizacji akcji.

Ile trwa i kosztuje uzyskanie zezwolenia na organizację loterii?

Czas niezbędny na pozyskanie zezwolenia na organizację loterii to ustawowo dwa miesiące. Jednakże znane mi są przypadki, w których Dyrektor Izby Celnej wydawał zgodę na organizację imprezy w niecałe trzy tygodnie od złożenia wniosku. Koszty pozyskania zezwolenia to 10% wartości nagród brutto stanowiące opłatę za wydanie zezwolenia oraz koszt gwarancji bankowej, który w zależności od banku wystawcy opiewa na kwotę do 3% wartości nagród za każde 3 miesiące trwania loterii, pamiętając, iż do okresu trwania loterii wlicza się również sześciomiesięczny okres przedawnienia roszczeń uczestników. Pozostałe koszty dotyczą już stricte samej akcji i związane są z kosztem nagród, organizacją losowania, itp.

Jak wygląda organizacja loterii w praktyce?

Rzeczywistość rynkowa jest taka, iż na rynku funkcjonują wyspecjalizowane podmioty trudniące się kompleksową organizacją loterii. Analogicznie do firm zapewniających pomiar czasu czy dokumentację zdjęciową z imprezy sportowej, podpisując umowę z nimi, uwalniamy się od ryzyka popełnienia błędu lub niedopełnienia obowiązków oraz mamy zapewnioną kompleksową obsługę pozyskania zezwolenia oraz organizacji przebiegu akcji.

Dodatkowe zagadnienia poznają Państwo na stronie www.loterie-organizacja.pl. Wszelkie pytania dotyczące przedmiotowego zagadnienia mogą Państwo kierować do redakcji bieganie.pl lub bezpośrednio do autora pod adresem tomasz.makaruk@i360.com.pl bądź na skype: Tomasz.Makaruk.

dr Tomasz Makaruk