Jesteśmy pasjonatami biegania, trenujemy, by mieć lepsze wyniki, żeby lepiej wyglądać albo po prostu by aktywnie spędzić czas. Niezależnie od pobudek warto to robić z przekonaniem i mieć z tego zwyczajnie frajdę. Ale jak spowodować, by bieganie sprawiało nam radość przez całe życie? Australijscy naukowcy zbadali, co najbardziej sprzyja długotrwałemu uprawianiu sportu.
Bieganie samo w sobie wiele nam daje. Bez trudu dostrzeżemy korzyści, jakie nam przynosi w odniesieniu czy to do zdrowia fizycznego, czy mentalnego. Poza tym, dzięki uprawianiu sportu lepiej socjalizujemy się z innymi, wspieramy się wzajemnie, stajemy się częścią grupy. Inne popularne powody to możliwość poprawiania swoich osiągnięć, starty w zawodach i związana z tym rywalizacja, a przy okazji liczne ciekawe podróże. Mimo to, liczba osób uprawiających jakikolwiek sport wraz z wiekiem spada. Jednym z powodów jest słabnące zainteresowanie, bo brakuje nam powodów, dla których warto to robić.
Grupa naukowców pod kierownictwem Brada J. Stennera z Uniwersytetu Południowej Australii postanowiła sprawdzić, jakie są najczęstsze powody, dzięki którym łatwiej jest nam wytrwać przy uprawianiu sportu. Znając je możemy podtrzymywać swoją motywację przez długie lata. Kiedy je zidentyfikujemy, stopniowo rozwiniemy – łatwiej będzie nam wytrwać w aktywnym spędzaniu czasu do późnej starości.
W artykule opublikowanym w listopadzie 2019 r. w czasopiśmie naukowym Journal of Sport and Health naukowcy wyjaśniają powody uprawiania sportu przez osoby starsze. Postanowili zidentyfikować badania na ten temat spośród dostępnej literatury, połączyć je i przedyskutować wyniki, by ocenić powody i motywacje uczestnictwa w sporcie seniorów.
Określono, że od wieku 55 lat uczestnictwo w sporcie znacząco zmniejsza się. Naukowcy wzięli pod lupę 1732 artykuły na ten temat (30 wykluczono z powodu niewystarczającej jakości, ilości osób lub złych metod). Australijska praca podaje nie tylko opis i systematyzację powodów trenowania, ale też tłumaczy, jakie korzyści uprawianie sportu daje badanym (były to m.in. utrzymywanie zdrowia, odczuwanie i tworzenie społeczności, wykorzystywanie możliwości rozwijania swoich znajomości). Inne dostrzegane plusy to rywalizacja i poprawianie własnych osiągnięć, korzystanie z możliwości do podróży i stanowienie części większej grupy. Dzięki temu nie tylko dbamy o swoje zdrowie, ale też rozwijamy się na wielu innych płaszczyznach.
Ludzie uprawiają sport dla poprawy zdrowia albo np. z powodów społecznych, co będzie pozytywnie wpływać na ich samopoczucie na przestrzeni lat. Wszelkie strategie mające zwiększyć uczestnictwo w sporcie wśród starszych osób powinny skupić się na promowaniu tych aspektów. Bieganie, tak jak i każda regularna aktywność fizyczna, pomaga zredukować ryzyko chorób serca, cukrzycy, zmniejszenia gęstości kości, chorób mentalnych i demencji.
Światowa Organizacja Zdrowia zaleca każdemu 150 minut umiarkowanej aktywności fizycznej w tygodniu. Ostatnie wskazania WHO pokazują, że problem bezruchu nie dotyczy oczywiście tylko osób starszych. Nawet u 81% osób małoletnich taki „minimalny wymiar kary” (20 minut umiarkowanej aktywności dziennie!) jest już teraz rzadko osiągany.
Ale wróćmy do opracowania australijskich akademików dotyczącego powodów uprawiania sportu przez dorosłych. Różne motywacje wykazano w nim chociażby w obrębie płci. Mężczyźni uprawiają więcej sportów i przez dłuższy czas. Jednak większość powodów, dla których obie płcie podejmuje się treningów jest podobna. Główne różnice występują w znaczeniu relacji socjalnych, które są dla kobiet ważniejsze. Z kolei mężczyźni większą wagę przywiązują do dbania o zdrowie i rywalizacji.
Szczęście u osób starszych zostało przez naukowców zdefiniowane jako „wielowymiarowe podejście, obejmujące unikanie choroby i niesprawności, a także utrzymanie wysokich funkcji fizycznych i kognitywnych oraz nieprzerwane zaangażowanie w społeczne i twórcze aktywności”. Później, definicja ta została rozszerzona o zdrowie emocjonalne i dobrostan (well-being). Nie da się osiągnąć tych korzyści bez aktywności fizycznej.
Myślę, że ten artykuł daje nam kilka ciekawych spostrzeżeń. Wielu z nas ma kryzysy motywacji, a określenie najczęstszych powodów uprawiania sportu daje szansę skupić się na tych, które najbardziej nas opisują. Niektórzy potrzebują więcej kontaktów społecznych, więc wybierają treningi w grupie, a inni wolą sami pobiegać po lesie. Dr Łukasz Panfil w książce „Sport uczy życia” doskonale tłumaczy, że trenerzy i nauczyciele WF-u powinni zaszczepić w młodych ludziach chęć trenowania sportu do końca życia. A jeśli tego nie zrobili – ponieśli pedagogiczną porażkę. Samo zidentyfikowanie powodów uprawiania sportu nie pomoże jeszcze w nim wytrwać, ale z pewnością może pomóc.
Główne powody uprawiania sportu u osób starszych:
Źródło:
Brad J. Stenner et al., Reasons why older adults play sport: A systematic review, Journal of Sport and Health Science (2019),https://doi.org/10.1016/j.jshs.2019.11.003
Były chodziarz, który nieustannie dokądś zmierza (wielokrotny reprezentant Polski i dwukrotny olimpijczyk – z Pekinu i Rio). Współautor biografii Henryka Szosta, Marcina Lewandowskiego i Adama Kszczota oraz książki „Trening mistrzów". Doktor nauk medycznych i nauk o zdrowiu. Pracownik Uniwersytetu Jana Długosza, a także trener lekkoatletycznych klas sportowych w IV L.O. w Częstochowie. Działa też jako sędzia i organizator imprez, nie tylko sportowych.
