Światowa Agencja Antydopingowa (World Anti-Doping Agency – WADA) opublikowała nową Listę Substancji i Metod Zabronionych, które będą obowiązywały od 1 stycznia 2025 r. Lista, zatwierdzona przez Komitet Wykonawczy 12 września 2024 r., szczegółowo opisuje wszystkie substancje i metody, których wyczynowym sportowcom zabrania się używać w trakcie i poza zawodami. Definiuje również, które substancje są zakazane w niektórych dyscyplinach sportowych. WADA ogłosiła również, które substancje będą monitorowane i być może włączone do Listy w kolejnych latach.
W Liście Substancji i Metod Zabronionych 2025 wprowadzono kilka zmian. Do przykładów środków dopingujących z klasy S6 – stymulanty dodano m.in. midodrynę. Jest to prolek, który po podaniu doustnym jest przekształcany w organizmie do substancji czynnej – deglimidodryny. Pobudza ona wybiórczo obwodowe receptory α1-adrenergiczne i jest stosowana w leczeniu ciężkiego niedociśnienia ortostatycznego spowodowanego zaburzeniami czynności autonomicznego układu nerwowego. Jest wykorzystywana m.in. w przypadkach omdleń sportowców wiążących się z wysiłkiem fizycznym. Co ciekawe, już w 1999 roku, obecny konsultant naukowy POLADA (Polskiej Agencji Antydopingowej), dr Andrzej Pokrywka, przedstawiał podczas Warsztatów Antydopingowych w Kolonii argumenty, dla których midodryna powinna być uznana za substancję dopingującą.
Inna z istotnych zmian na liście WADA dotyczy także formoterolu, wykorzystywanego w leczeniu astmy oskrzelowej, który jest dozwolony do stosowania w formie wziewnej (poprzez inhalatory). Pozostawiono maksymalną dawkę tego leku na poziomie 54 mikrogramów na dobę, ale dodano zapis, że jednocześnie maksymalna dawka w okresie 12 godzin, począwszy od pierwszego zastosowania leku w danym dniu, nie może przekroczyć 36 mikrogramów. Zmieniono więc odstępy między dawkami formoterolu, jednak maksymalna dawka dzienna pozostaje taka sama.
W przyszłorocznej liście wprowadzono także nowy zapis dotyczący oddawania krwi. Oddawanie krwi i składników krwi, w tym przez aferezę, nie jest już zabronione, jeśli odbywa się w akredytowanym punkcie pobrań. Afereza jest procedurą pozwalającą na pobranie krwi oraz usunięcie z niej konkretnego składnika (osocza, krwinek białych, czerwonych lub innych elementów morfotycznych). Aferezę wykorzystuje się przy pobieraniu materiału przeszczepowego od dawców szpiku, jak i w celach terapeutycznych.
Kolejne zmiany dotyczą substancji pod nazwą Hydrafinil, który nie jest teraz klasyfikowany jako nieokreślony środek pobudzający. Ponadto wyjaśniono, że guanfacyna nie jest substancją zabronioną.
WADA prowadzi co roku proces udoskonalania Listy Substancji i Metod Zabronionych. Proces rozpoczyna się od wstępnego spotkania w styczniu i kończy się publikacją Listy do 1 października roku poprzedzającego jej wprowadzenie. Jest to długi proces konsultacji, który obejmuje Grupę Doradczą Ekspertów ds. Listy WADA, w skład której wchodzi 12 członków: Audrey Kinahan (Przewodniczący) –Irlandia, Richard Budgett – Wielka Brytania, Michael Culler – USA, David Handelsmann – Australia, Marilyn Huestis – USA, James R. Docherty – Irlandia, Wolfgang Schobersberger – Austria, Olaf Schumacher – Niemcy, Sabina Strano Rossi – Włochy, Mark Stuart – Wielka Brytania/Australia, Justice Tettey Ghana/Wielka Brytania, Mario Thevis – Niemcy.
Grupagromadzi informacje, w tym najnowsze badania naukowe i medyczne, trendy i informacje wywiadowcze zebrane od organów ścigania i firm farmaceutycznych. Jej celem jest też rozpowszechnianie projektu Listy wśród interesariuszy oraz branie pod uwagę ich uwag w celu rewizji projektu. Następnie następuje przegląd przez Komitet ds. Zdrowia, Medycyny i Badań Agencji (HMR). Komitet HMR następnie przekazuje swoje zalecenia do Komitetu Wykonawczego WADA, która zatwierdza Listę podczas swojego wrześniowego spotkania.
Aby substancja lub metoda mogła zostać dodana do Listy, należy ustalić, że spełnia co najmniej dwa z trzech następujących kryteriów:
Lista jest publikowana na trzy miesiące przed wejściem w życie, aby sportowcy, ich otoczenie i inne zainteresowane strony mogły zapoznać się z wszelkimi modyfikacjami. Ostatecznie sportowcy ponoszą odpowiedzialność za substancje zabronione znalezione w ich organizmie i za stosowanie zabronionych metod. Członkowie otoczenia sportowca ponoszą również odpowiedzialność za naruszenia przepisów antydopingowych, jeśli zostaną uznani za współwinnych. W związku z tym, jeśli istnieją jakiekolwiek wątpliwości co do statusu substancji lub metody, ważne jest, aby skontaktowali się z odpowiednimi organizacjami antydopingowymi (Międzynarodową Federacją lub Krajową Organizacją Antydopingową, w tym przypadku POLADA) w celu uzyskania porady.
Warto dodać, że sportowcy, którzy mają uzasadniony powód medyczny do stosowania zabronionej substancji lub metody, która znajduje się na Liście Substancji i Metod Zabronionych, mogą ubiegać się o Wyłączenie Terapeutyczne (TUE), aby ustalić, czy spełniają kryteria określone w Międzynarodowym Standardzie Wyłączeń z Terapii (ISTUE). Program TUE jest rygorystyczną i konieczną częścią sportu elitarnego więc sportowcy, lekarze i interesariusze zajmujący się zwalczaniem dopingu korzystają z niego, by umożliwić sportowcom leczenie, korzystając często z substancji niedozwolonych dla osób zdrowych.
WADA ogłasza też co roku, które substancje, które będą monitorowane, aby określić, czy sportowcy stosują je podczas zawodów i poza nimi. W roku 2025 na liście tych substancji znalazły się m.in. hypoxen, Bupropion, kofeina, nikotyna, fenylefryna, fenylpropanolamina, pipradrol i synefryna. Z narkotyków dodano do obserwacji na zawodach kodeinę, dermorfinę (i jej analogi), dihydrokodeinę,
hydrokodon i tapentadol. Poza zawodami monitorowany będzie siejący spustoszenie w USA (ale i powoli w Polsce) Fentanyl i popularny wśród kolarzy tramadol.
Pełną Listę Substancji i Metod Zabronionych WADA na rok 2025 (w języku angielskim) można sprawdzić tutaj. Podsumowanie głównych zmian i objaśnień nowej listy można znaleźć tutaj, natomiast pełną listę Substancji Objętych Programem Monitorowanych na rok 2025 można znaleźć tutaj.
Szczegóły dotyczące zmian i polska wersja listy ukażą się wkrótce na stronie antydoping.pl.
Były chodziarz, który nieustannie dokądś zmierza (wielokrotny reprezentant Polski i dwukrotny olimpijczyk – z Pekinu i Rio). Współautor biografii Henryka Szosta, Marcina Lewandowskiego i Adama Kszczota oraz książki „Trening mistrzów". Doktor nauk medycznych i nauk o zdrowiu. Pracownik Uniwersytetu Jana Długosza, a także trener lekkoatletycznych klas sportowych w IV L.O. w Częstochowie. Działa też jako sędzia i organizator imprez, nie tylko sportowych.
