Redakcja Bieganie.pl
Prawdziwa legenda – Paavo Nurmi „Latający Fin”
Lata 20. XX wieku w biegach długich minęły pod znakiem jego całkowitej dominacji. Latający Fin, Paavo Nurmi – jeden z najwybitniejszych olimpijczyków w historii.
Gdy 19 lipca 1952 roku na elektronicznej tablicy, górującej nad Stadionem Olimpijskim, pojawił się napis: „Pochodnia z ogniem olimpijskim zostanie wniesiona na stadion przez Paavo Nurmiego", wśród 70 tysięcy zgromadzonych widzów zapadła cisza, by po chwili zamienić się w ogłuszający ryk. Oczy fińskich kibiców zeszkliły łzy. Paavo odpalił olimpijski znicz i przekazał pochodnię idolowi swej młodości, Hannesowi Kolehmainemowi. Igrzyska w Helsinkach zostały rozpoczęte. Był to moment, w którym historia zatoczyła krąg, przywracając Nurmiemu należne mu miejsce w historii ruchu olimpijskiego. Miejsce, które utracił dwadzieścia lat wcześniej.
Nurmi wnosi ogień olimpijski na stadion Helsinkach. Inauguracja Igrzysk Olimpiskich 1952 r. Zdjęcie: http://paavonurmi.fi/
Początki
Nurmi, pochodzący z rodziny rzemieślniczej, urodził się w 1897 roku w fińskim Turku. Po śmierci ojca, w wieku zaledwie dwunastu lat, został zmuszony do przerwania edukacji. W celu utrzymania matki i trójki młodszego rodzeństwa podjął pracę fizyczną.
Gdy podczas Igrzysk w 1912 roku Hannes Kolehmain, zdobywając trzy złote medale, "przywrócił Finlandię sportowej mapie świata", wśród młodych Finów pojawiła się moda na bieganie. Nie ominęła ona również piętnastoletniego Nurmiego. Kilka dni później Paavo zakupił pierwszą parę butów do biegania. W 1914 roku wstąpił do lokalnego klubu Turun Urheiluliitto, który reprezentował przez całą karierę.
Na skutek zawirowań wojennych w Europie musiał długo czekać, aż do 1920 roku, na debiut na arenie międzynarodowej. Paradoksalnie w przygotowaniach pomogła mu właśnie służba wojskowa, którą pełnił od kwietnia 1919 roku. Jego talent został szybko zauważony przez przełożonych. Pozostawiali mu i kilkuosobowej grupie sportowców sporo czasu na treningi. Wylewane litry potu zaczęły procentować. W maju 1920 roku Paavo ustanowił swój pierwszy rekord kraju (3000 m – 8:36.2), natomiast w lipcu zwyciężył w eliminacjach olimpijskich na 1500 m i 5000 m. Do pierwszych Igrzysk Olimpijskich w karierze przystępował znakomicie przygotowany.
Antwerpia 1920
W finałowym biegu na 5000 m Paavo już po trzech okrążeniach zaatakował – gubiąc, jak się wydawało, najgroźniejszych rywali – Szwedów Erica Backmana i Runara Falka. 3000 metrów minął z czasem o dwie sekundy lepszym od uzyskanego przez Hannes Kolehmain podczas ustanawiania rekordu świata. Narzucone przez Nurmiego tempo wytrzymywał tylko Joseph Guillemot, wciąż podążający metr za Paavo. Francuz wyprzedził lidera na ostatnim łuku. Nie mogąc w żaden sposób odpowiedzieć na ten atak Nurmi kompletnie się poddał i przetruchtał ostatnie kilkadziesiąt metrów. Starczyło to jednak na zajęcie drugiego miejsca. Porażka z Guillemotem okazała się jedynym finałowym biegiem olimpijskim w całej karierze Fina, w którym uległ obcokrajowcowi.
Paavo Nurmi. Zdjęcie: http://paavonurmi.fi/
Trzy dni później odbył się finał 10000 m. Niespodziewanie, na życzenie króla Belgii, start został przyspieszony o dwie godziny. Tym razem Nurmi zastosował odmienną taktykę, pozwalając uciec rywalom na początku biegu, by gonić ich na ostatnich okrążeniach. Na ostatnim łuku ponownie w walce o złoto liczyli się tylko on i Guillemot. Paavo mocnym finiszem zyskał 7-8 m przewagi i zapewnił sobie pierwszy olimpijski tytuł. Zegar wskazał 31:45.8. Czas o ponad minutę lepszy od dotychczasowego rekordu życiowego Fina. Po biegu Guillemot, który z powodu kradzieży biegł w pożyczonych o dwa numery za dużych butach, zaczął silnie wymiotować. Zwrócił potężny obiad, który zjadł na krótko przed biegiem nieświadomy przełożenia godziny startu. Pech Francuza okazał się się szczęśliwy dla Nurmiego.
Ostatnią konkurencją lekkoatletyczną rozgrywaną w Antwerpii był bieg przełajowy. Trasa liczyła ok. 8 km i była w przeważającej części płaska. Nurmi od początku trzymał się w czole stawki. Na 5 km najsilniejszy z rywali, Guillemot, zszedł z trasy i wydawało się, że Fin utrzyma prowadzenie niezagrożony. Jednak na kilkaset metrów przed metą wyprzedził go Szwed Backman, który jako pierwszy wbiegł na bieżnię stadionu olimpijskiego. Na ostatnich 200 m Paavo pokazał, że zostało mu dużo sił i sprintem minął rywala, dokładając do swojej zdobyczy drugi złoty krążek. Na kolejny medal nie musiał czekać długo. Jego rodacy Heikki Liimatainen i Teodor Koskenniemi zajęli trzecie i szóste miejsce, zapewniając Finlandii złoto w klasyfikacji drużynowej przed Brytyjczykami i Szwedami.
Stoper
W kolejnych latach Nurmi zaczął traktować wyścigi jak swoiste eksperymenty. Sprawdzał różne taktyki i jako jeden z pierwszych zaczął używać stopera w celu kontrolowania tempa. Zegarek w ręku stał się z czasem jego znakiem rozpoznawczym, towarzyszył mu w najważniejszych zawodach aż do końca kariery.
Na początku lat 20. żaden spośród rywali nie był w stanie realnie mu zagrozić. Nurmi rozpoczął wojnę z czasem. W 1921 roku ustanowił swój pierwszy rekord świata na 10000 m. Kolejny rok przyniósł kolejne: na 2000 m, 3000 m oraz 5000 m. W 1923 roku dołożył do tego rekordy na milę i 1500 m. Stał się w ten sposób pierwszym i jedynym, jak dotąd, zawodnikiem posiadającym na raz rekordy od 1,5 do 10 km.
Nurmi podczas treningu stabilności. Zdjęcie: http://wikipedia.org/
Sukcesy sportowe przyniosły korzyści także w życiu zawodowym. Dzięki wojsku otrzymał stypendium, które pozwoliło mu skończyć matematykę i uzyskać tytuł inżyniera. Znalazł pracę jako projektant maszyn przemysłowych.
W 1924 roku Międzynarodowy Komitet Olimpijski, w którym pierwsze skrzypce grali szwedzcy działacze, dołożył starań by przeszkodzić Nurmiemu w powtórzeniu sukcesów z Antwerpii – zaplanowano olimpijskie finały na 1500 m i 5000 m tak, by dzieliła je niespełna godzina. Przygotowując się do takiego wyzwania wystartował w krajowych eliminacjach wg. tak samo ekstremalnego harmonogramu, bijąc przy tym rekordy świata na obu dystansach.
Paryż 1924
Po gładkim przejściu eliminacji przyszedł czas na dzień największej próby – start w dwóch finałach jeden po drugim. W biegu na 1500 m szybko objął prowadzenie, 800 m minął w czasie o 3 sekundy lepszym niż podczas ustanawiania rekordu świata. Próbę utrzymania się za jego plecami podjął jedynie Amerykanin Ray Watson. Udawało mu się to przez ponad kilometr, ale przed rozpoczęciem ostatniego okrążenia opadł z sił i ostatecznie skończył bieg na siódmej pozycji. Paavo, oszczędzając siły, rozluźnił się i zwolnił na ostatnich 300 m, co i tak pozwoliło mu osiągnąć wynik 3:53.6, zaledwie o sekundę słabszy od rekordu świata.
Władze zrezygnowały z oryginalnego harmonogramu i przed finałem na 5000 m odbyły się jeszcze eliminacje 400 m. Dało to Finowi dodatkowy czas na odpoczynek. Najgroźniejszym rywalem był jego rodak Ville Ritola, który w Paryżu zdobył już dwa złote medale (na 3000 m z przeszkodami oraz na 10000 m, bijąc przy tym rekord świata). Ostatecznie bieg rozpoczął się na dwie godziny po poprzednim finale. Niespodziewanie prowadzenie objął Szwed Ewin Wide (również pochodzenia fińskiego). Przez pierwsze 2000 m utrzymywał tempo na rekord świata, Ritola podążył za nim, zaś Nurmi pozostał w tyle. Wide zaczął słabnąć i od połowy dystansu liczyli się tylko Finowie. Rozpoczął się pierwszy olimpijski pojedynek pomiędzy najwybitniejszymi przedstawicielami złotego pokolenia Latających Finów. Nurmi kilkukrotnie uzyskiwał przewagę kilku metrów, by po chwili ją tracić. Na ostatnią prostą wbiegli niemal równo. Po zaciętym finiszu Paavo obronił prowadzenie przecinając linię mety w 14:31.2.
Ostatni bieg przełajowy rozegrany w ramach Igrzysk Olimpijskich.
Paryż 1924 r. Zdjęcie: http://paavonurmi.fi/
Paryż 1924 r. Zdjęcie: http://paavonurmi.fi/
Fala upałów, która zalała Paryż podczas Igrzysk Olimpijskich, swoją kulminację osiągnęła w dniu rozgrywania biegów przełajowych. Temperatura w słońcu dochodziła do 45°C. Próżno było szukać cienia na liczącej 10,5 km trasie biegu, prowadzącej porośniętymi przez chwasty polami. Dym z pobliskiej elektrowni także nie ułatwiał zadania biegaczom. Spośród 38 uczestników zaledwie 15 udało się dobiec do mety, z czego kolejnych 8 wylądowało w szpitalu. Scenariusz biegu do złudzenia przypominał finał na 5000 m. Po początkowym prowadzeniu Wide zaczął słabnąć pozostawiając w walce dwóch Finów. Tym razem jednak Nurmi okazał się bezkonkurencyjny. Szybko urywał się Ritoli i ostatecznie na mecie uzyskał półtora minutową przewagę nad rodakiem. Jednak medal drużynowy dla Finów stał pod dużym znakiem zapytania, gdyż wydawało się, że już żadnemu z rodaków Nurmiego nie uda się dotrzeć do mety. Po długim czasie na stadion dotarł półprzytomny, powłóczący nogami Heikki Liimatainen. Po dramatycznym okrążeniu na stadionie (miał problem z utrzymaniem kierunku biegu) trzeci z Finów dotarł na metę, zapewniając pierwsze miejsce drużynie. Zawodnikom jeszcze tylko dwóch reprezentacji udało się ukończyć bieg w komplecie. USA sklasyfikowano przed trzecią Francją. Po tym biegu zapadła decyzja o wycofaniu biegów przełajowych z programu Igrzysk.
Ostatnim finałem w Paryżu był bieg drużynowy na 3000 m. Spora część zawodników wciąż dochodziła do siebie w szpitalu po przełajach. Finowie po raz kolejny potwierdzili swoją dominację. Po samotnym prowadzeniu przez większą część dystansu Nurmi jako pierwszy przekroczył metę w 8:32.0, 8. Ritola zajął drugie miejsce, a Elias Katz piąte.
Nurmi zakończył Igrzyska z pięcioma złotymi medalami i zwycięstwami we wszystkich siedmiu biegach, w których startował (5 finałów + eliminacje 1500 m i 5000 m). Niewiele skromniejszy był dorobek Ritoli, który zdobył cztery złote i dwa srebrne krążki.
Nurmi i Ritola w jednym z licznych pojedynków. Zdjęcie: http://paavonurmi.fi/
Tour USA 1925
Próby ściągnięcia Nurmiego do Stanów Zjednoczonych podejmowano już w 1922 roku, ale uniemożliwiały to jego studia w Helsińskiej Szkole Przemysłowej i późniejsze przygotowania do Igrzysk Olimpijskich. Gdy sukcesy odniesione przez Paavo w Paryżu ugruntowały jego pozycję międzynarodowej gwiazdy sportu, zaproszenia zza wielkiej wody zaczęły napływać po raz kolejny. Tym razem Nurmi z nich skorzystał.
Przemierzył Atlantyk na pokładzie s/s Celtic, pomimo nie najlepszych warunków cały czas trenując. „Trenowałem każdego dnia, a właściwie nocy przy słabiutkim świetle lamp elektrycznych. Za bardzo wstydziłem się by biegać za dnia, a wczesnym porankiem pokład był pełen stewardów”. – wspominał po latach. Kiedy 10 grudnia 1924 roku Celtic dobił do portu w Nowym Jorku, setki imigrantów pochodzenia fińskiego przyszło przywitać swojego mistrza. Na uroczystym powitaniu w ratuszu Nurmi otrzymał symboliczne klucze do bram miasta.
Po kilku tygodniach aklimatyzacji przystąpił do startów. Już na pierwszych zawodach udało się zapełnić całą Madison Square Garden. W powietrzu gęstym od papierosowego dymu Nurmi ustanowił dwa nieoficjalne halowe rekordy świata (IAAF ratyfikuje halowe rekordy dopiero w 1980 roku) na milę, pokonując faworytów gospodarzy Joie Ray i Lloyda Hahna oraz na 5000 m, nieznacznie wyprzedzając Ritolę.
Zawody w Madison Square Garden. Nowy Jork 1925 r. Zdjęcie: http://paavonurmi.fi/
Tak świetne otwarcie sprawiło, że zaproszenia dla Nurmiego zaczęły spływać z całych Stanów Zjednoczonych i Kanady. Pobyt w USA wydłużył się do czterech miesięcy, w trakcie których Fin wystartował w 55 biegach, wygrywając 51 spośród nich (raz się wycofał, dwa razy były to biegi z handicapem). 26 maja 1925 na nowojorskim stadionie Jankesów na dystansie 880 jardów uległ Amerykaninowi Alanowi Helffrichowi. Przerwał w ten sposób bezprecedensową, trwającą cztery lata, serię 121 biegów bez porażki.
Częste starty oraz 50 tys. kilometrów przemierzonych samochodem i pociągami po Ameryce wpłynęły negatywnie formę Nurmiego, który podjął decyzję o powrocie do ojczyzny. Silne wyeksploatowanie organizmu odbiło się na formie Nurmiego w ciągu kolejnych lat. Osiągał słabsze wyniki i wyraźnie brakowało mu motywacji. Niemniej w latach 1926-27 udało mu się pobić kolejne rekordy świata: na 2000 m, na 3000 m oraz w sztafecie 4 x 1500 m. W 1927 roku udał się na tour po Niemczech, które przebiegało znacznie spokojniej niż to po USA. Jedak to za nie w późniejszych latach miał zapłacić wysoką cenę.
W 1926 roku porzucił dotychczasową pracę. Intensywnie doszkalając się w biznesie rozpoczął nową ścieżkę kariery jako makler papierów wartościowych.
Amsterdam 1928
Zmagania lekkoatletów na Igrzyskach rozpoczęły się od biegu na 10000 m. Już po pierwszej mili na prowadzenie wysforowali się się Nurmi, Ritola i Wide. Ten ostatni utrzymał się za prowadzącą dwójką do połowy dystansu, kiedy to zaczął pozostawać w tyle. Po raz kolejny rywalizacja miała się rozstrzygnąć pomiędzy parą Finów. Ritola prowadził, ale pomimo kolejnych prób nie udawało mu się oderwać nawet na metr od przeciwnika. Na ostatniej prostej doszło do pojedynku sprinterskiego, z którego zwycięsko wyszedł Nurmi, wyprzedzając rodaka o 2,5 m. Wide dotarł na metę trzeci z 45 sekundową stratą.
Z powodu wycofania przełajów z programu Igrzysk Nurmi postanowił zmierzyć się z nowym wyzwaniem. Kwalifikacje na 3000 m z przeszkodami były dla niego zaledwie trzecim podejściem w karierze do tego dystansu. Już podczas pokonywania pierwszego rowu z wodą brak doświadczenia dał znać o sobie. Kolce Fina utkwiły w belce. Paavo wpadł w najgłębszą wodę, mocno zbijając stopę i biodro. Francuz Lucien Duquesne zatrzymał się i pomógł Nurmiemu stanąć na nogi. Razem ruszyli za oddalającymi się rywalami. Fin poprowadził Duquesne przez resztę dystansu. Udało im się dojść do czołówki by ostatecznie wyjść na prowadzenie. Tuż przed metą wdzięczny za pomoc Nurmi próbował przepuścić Francuza do przodu, ale ten stanowczo odmówił, oddając pierwszeństwo Mistrzowi.
Paavo Nurmi mierzył 174 cm wzrostu, utrzymywał wagę na poziomie 65 kg. Zdjęcie: http://paavonurmi.fi/
Nurmi do kolejnych finałów przystępował mocno poobijany i obolały. Mimo to w biegu na 5000 m szybko objął prowadzenie. Jego tempo było łatwe do utrzymania dla większości zawodników. Dopiero po przekroczenia półmetka Ritola, z grymasem bólu wypisanym na twarzy (on także ucierpiał na przeszkodach podczas eliminacji i startował z skręconą kostką), zaczął naciskać i podkręcać tempo. Na 600 m przed metą poza Finami w czołowej grupie byli jeszcze Amerykanin Leo Lemond i Szwed Edwin Wide. Gdy Ritola rozpoczął długi finisz, jedynie Nurmi podążył za nim. Tym razem szybkość na ostatnich metrach zawiodła Paavo. Nie tylko tracił dystans do rodaka, ale także z trudem walczył o utrzymanie drugiej pozycji. Obronił srebrny medal wpadając na metę z metrową przewagą nad Widem. Po zakończonym biegu Nurmi długo siedział na trawie, rozmasowując obolałe biodro. Nigdy wcześniej nie wyglądał na równie zmęczonego.
Już następnego dnia odbywał się finał 3000 m z przeszkodami. Problemy z kostką zmusiły broniącego tytuł Ritolę do zrezygnowania ze startu. Nurmi, wciąż daleki od najlepszej dyspozycji, rozegrał ten bieg zupełnie inaczej niż wszystkie dotychczasowe w swojej karierze. Tym razem nie walczył o zwycięstwo. Zamiast tego pomógł zwyciężyć najlepszemu fińskiemu przeszkodowcowi. Gdy Toivo Loukola wyszedł na prowadzenie, Nurmi nawet nie próbował go gonić. Zajął miejsce na czele grupy pościgowej i z premedytacją ją spowalniał, zwiększając tym samym szanse rodaka. Na ostatnim okrążeniu oderwał się od grupy i niezagrożony wpadł na metę na drugiej pozycji. Ove Andersen zajął trzecie miejsce zapewniając Finom komplet miejsc na podium.
W kierunku maratonu
Wraz z wiekiem naturalna szybkość, dzięki której Nurmi zdobywał kolejne medale olimpijskie, przestała być jego najmocniejszą stroną. Nie zamierzał jednak kończyć kariery, a przestawić się na coraz dłuższe dystanse. Wielokrotnie powtarzał, że jego marzeniem jest powtórzenie wyczynu Hannesa Kolehmainena, tj. ukoronowanie kariery złotym medalem olimpijskim w maratonie.
Jeszcze w 1928 roku podczas jednego biegu w Berlinie ustanowił trzy rekordy świata: na 15 km, 10 mil i w biegu godzinnym. Dwa lata później dołożył kolejne rekordy: na 6 mil i 20000 m. W 1931 roku pokazał, że wciąż pozostało mu sporo szybkości – jako pierwszy w historii pokonał dystans 2 mil w czasie krótszym niż 9 minut.
W kwietniu 1932 roku komisja IAAF-u zawiesiła Nurmiemu możliwość rywalizacji na poziomie międzynarodowym oraz nakazała fińskiej federacji wszczęcie postępowania wyjaśniającego w sprawie czy Paavo przyjmował pieniądze za starty podczas tourne po Niemczech w 1927 roku i czy można wciąż uznawać go za amatora. Po tygodniu Finowie wydali oświadczenie stwierdzające brak dowodów statusu profesjonalisty u Nurmiego. Zwyczajowo międzynarodowe władze przychylały się w takich przypadkach do ustaleń związków krajowych. Paavo liczył, że i tym razem będzie podobnie i zawieszenie zostanie zniesienie przed Igrzyskami Olimpijskimi.
Nurmi podczas jedynego maratonu w karierze. Zdjęcie: http://paavonurmi.fi/
26 czerwca 1932 roku Nurmi wystartował w fińskich kwalifikacjach olimpijskich na dystansie 25 mil (40,2 km), nazywanym ówcześnie krótkim maratonem. Zwyciężył z czasem 2:22:03.8, w tempie na wynik o 2 sekundy poniżej rekordu świata (02:29:01.8). Wyprzedził o 6 minut, drugiego na mecie Armasa Toivonena, późniejszego brązowego medalistę z Los Angeles. Paavo zakończył bieg z naciągniętym ścięgnem Achillesa. Do występu w Kalifornii pozostało mu 40 dni na regenerację.
|
Rok |
Dystanse |
Liczba |
Zwycięstwo |
Podium |
DNF |
|
1920 |
1500 m |
14 |
13 |
14 |
0 |
|
1921 |
800 m – |
17 |
15 |
17 |
0 |
|
1922 |
800 m – 4 |
20 |
20 |
20 |
0 |
|
1923 |
800 m – |
23 |
23 |
23 |
0 |
|
1924 |
800 m – |
25 |
25 |
25 |
0 |
|
1925 |
800 m – |
58 |
56 |
57 |
1 |
|
1926 |
1000 m – |
19 |
16 |
19 |
0 |
|
1927 |
1500 m – |
12 |
12 |
12 |
0 |
|
1928 |
1500 m – |
15 |
12 |
12 |
0 |
|
1929 |
1 mila- 6 |
14 |
12 |
12 |
0 |
|
1930 |
1500 m – |
11 |
11 |
11 |
0 |
|
1931 |
2 mile – 7 |
16 |
14 |
14 |
2 |
|
1932 |
10000 m – |
3 |
2 |
2 |
1 |
|
1933 |
1500 m – |
16 |
13 |
15 |
1 |
|
1934 |
3000 m – |
8 |
8 |
8 |
0 |
|
Łącznie |
271 |
252 |
261 |
5 |
|
Bilans kariery zawodniczej Nurmiego.
Koniec kariery
Na trzy dni przed rozegraniem biegu maratońskiego specjalna komisja IAAF-u, w której dominującą rolę odgrywali Szwedzi, podtrzymała decyzję o zawieszeniu Nurmiego, wciąż jednak nie kwalifikując go jako profesjonalisty. Associated Press określiła to jako „jedno z najzręczniejszych posunięć politycznych w historii lekkoatletyki”. Interwencje fińskiego związku, petycja podpisana przez wszystkich zakwalifikowanych maratończyków, a także protesty Finów na całym świecie spowodowały, że IAAF zaproponował Nurmiemu start poza konkurencją. Ten jednak odmówił.
Podobizna Nurmiego w 1987 r została umieszczona na banknocie dziesięciomarkowym. Zdjęcie: http://banknotebank.com
Rozgoryczony Nurmi przekonywał, że z łatwością zwyciężyłby z przewagą 5 minut nad przeciwnikami. Niestety o tym, czy pomimo niedoleczonych problemów z Achillesem byłby w stanie dokonać tej sztuki, nigdy się nie dowiemy.
Pomimo niekorzystnych decyzji Nurmi wciąż kontynuował karierę w Finlandii jako „narodowy amator”. 16 września 1934 roku, kilka tygodni po tym gdy IAAF ostatecznie potwierdził odebranie Nurmiemu statusu amatora, Paavo wystartował po raz ostatni. Wygrał i tym razem. Bieg na 10000 m rozgrywany w Viipuri był ostatnim z 14 letniej serii biegów bez porażki na tym dystansie. W przełajach zwycięska seria trwała 19 lat.
Biznesmen
Po zakończeniu kariery przez krótki czas pozostawał trenerem kadry narodowej. Jego podopieczni zdobyli podczas Igrzysk w Berlinie 3 złote, 3 srebrne i 1 brązowy medal. W 1940 roku wstąpił do armii gdzie zajmował się przygotowaniem fizycznym rekrutów.
|
Igrzyska |
Konkurencja |
Medal |
|
1920 |
5000 m |
srebrny |
|
1920 |
10000 m |
złoty |
|
1920 |
Bieg |
złoty |
|
1920 |
Bieg |
złoty |
|
1924 Paryż |
1500 m |
złoty |
|
1924 Paryż |
3000 m |
złoty |
|
1924 Paryż |
5000 m |
złoty |
|
1924 Paryż |
Bieg |
złoty |
|
1924 Paryż |
Bieg |
złoty |
|
1928 |
5000 m |
srebrny |
|
1928 |
10000 m |
złoty |
|
1928 |
3000 m z |
srebrny |
Dorobek medalowy Nurmiego.
Po zakończeniu II Wojny Światowej na poważnie zajął się biznesem. Otworzył sklep odzieżowy i rozpoczął działalność jako deweloper nieruchomości. Jego firma wybudowała w Helsinkach 40 wieżowców. Nurmi umiejętnie inwestował w akcje, stając się z czasem jednym z najbogatszych ludzi w Finlandii.
Nurmi podczas wizyty w Nowym Jorku w 1966 r. Zdjęcie: http://paavonurmi.fi/
Podobnie jak to miało miejsce przez całą jego karierę, Nurmi także po jej zakończeniu stronił od rozgłosu i udzielał niewielu wywiadów. Kilkukrotnie, przy okazji wydarzeń charytatywnych, wrócił jeszcze na bieżnię.
Zmarł w wieku 76 lat.
Legenda
Ceremonia otwarcia Igrzysk w Helsinkach była tylko jednym z elementów przywracania chwały fińskiemu mistrzowi. W jego rodzinnym Turku powstał stadion jego imienia, a w całym kraju kilkanaście pomników Nurmiego. W 1987 roku jego zdjęcie zostało umieszczone na banknocie 10 markowym. W 1996 roku Time uznał go za najwybitniejszego olimpijczyka XX wieku. Obecnie znajduje się na trzeciej pozycji medalowej klasyfikacji wszech czasów. Wielu znakomitych biegaczy przedstawiało jego postać jako źródło motywacji. Byli to m.in. Emil Zatopek i Hicham El Guerrouj. Ostatni z rekordów Nurmiego został pobity dopiero w 1996 roku. Znalazł się pośród dwunastu pierwszych sportowców w utworzonej w 2012 roku IAAF’s Hall of Fame.
Pomink Nurmiego przed stadionem olimpijskim w Helsinkach. Zdjęcie: http://www.stromma.fi/
Tajemnice sukcesu
W 1923 roku Nurmi napisał artykuł, który nigdy nie ukazał się drukiem. Został odnaleziony w 1973 roku. Paavo starał się w nim odnaleźć powody, dla których Finowie zdominowali biegi długodystansowe w latach 20.
1. Podejście mentalne. Finowie żyjący w trudnych, zarówno materialnych jak i klimatycznych, warunkach musieli wykazywać się wielką determinacją i uporem, nieprzerwanie pracować by przetrwać. (Nurmi: "Rozum jest wszystkim. Mięśnie – kawałkiem gumy. Wszystko czym jestem zawdzięczam rozumowi.")
2. Siła fizyczna. Nurmi po raz kolejny twierdził, że to właśnie ciężkie warunki życia sprawiają, iż Finowie mają silne organizmy. Wierzył, że jego rodacy charakteryzują się wyjątkowo silnymi nogami, biodrami, a w szczególności płucami i sercem. (W 1962 roku Nurmi powiedział: „Im wyższy standard życia w danym kraju, tym często słabsze rezultaty w dziedzinach wymagających ciężkiej pracy. Pragnę ostrzec nowe pokolenie: niech to komfortowe życie nie uczyni was leniwymi. Nie pozwólcie by nowe środki transportu zabiły w was naturalny instynkt dbania o tężyznę fizyczną. Zbyt wielu młodych ludzi jeździ samochodami na nawet bardzo krótkich dystansach.”)
3. Krajobrazy. Kręte pofałdowane trasy wciąż zapewniały nowe bodźce, dzięki którym bieganie nie było nudne. Miękkie piaszczyste podłoże było dobre dla stóp.
4. Klimat. Lato nie było zbyt gorące, co stwarzało idealne warunki do treningów w tej porze roku. Zima natomiast zapewniała odpowiedni poziom agresji i złości potrzebny w trenowaniu
5. Sauna i masaże. W tym czasie poza Finlandią sauna i masaże były rzadko stosowane. Nurmi dostrzegał, że pozwalają one na cięższy trening i szybszą regenerację po nim.
6. Metody treningowe. Izolacja, w której się znajdowała Finlandia, sprawiła, że przepływ idei dotyczących treningu był mocno ograniczony. Nikt nie narzucał im tego jak mają ćwiczyć. Pozostawiło im to sporo miejsca na eksperymenty i zindywidualizowane podejście.
Ciekawostki
・ W jednym z wybudowanych przez firmę Nurmiego wieżowców zamieszkał Ville Ritola. Mieszkanie zakupił za połowę ceny rynkowej.
・ Joseph Guillemo (FRA) podczas walk w I Wojnie Światowej doznał poważnego uszkodzenia płuc na skutek kontaktu z gazem musztardowym. Codziennie wypalał paczkę papierosów. Nie przeszkodziło mu to w zdobyciu w 1920 roku dwóch medali olimpijskich.
・ Dwa spośród rekordów świata Nurmiego, na 3000 m i na 4 mile, zostały poprawione w 1932 roku przez Janusza Kusocińskiego.
・ Ustanowiony w 1925 roku halowy rekord świata na 2000 m przez 71 lat pozostawał rekordem Finlandii.
・ Stanisław Petkiewicz, polski lekkoatleta łotewskiego pochodzenia, jako jeden z niewielu pononał Nuriego w bezpośrednim pojedynku.
・ Stanisław Petkiewicz, polski lekkoatleta łotewskiego pochodzenia, jako jeden z niewielu pononał Nuriego w bezpośrednim pojedynku.
|
Dystans |
Wynik |
Data |
Miejsce |
|
1500 m |
3:52.6 |
19.06.1924 |
Helsinki |
|
3000 m |
8:20.4 |
13.07.1926 |
Sztokholm |
|
5000 m |
14:28.2 |
19.06.1924 |
Helsinki |
|
10000 m |
30:06.2 |
31.08.1924 |
Kuopio |
|
20000 m |
1:04:38.4 |
3.09.1930 |
Sztokholm |
|
maraton* |
2:22:03.8 |
26.06.1932 |
Viipuri |
Rekordy życiowe Nurmiego na głównych dystansach.
|
|
Zawodnik |
Lata |
Konkurencje |
Złoto |
Srebro |
Brąz |
Razem |
|
1 |
Michael Phelps (USA) |
2004-2012 |
Pływanie |
18 |
2 |
2 |
22 |
|
2 |
Łarysa Łatynina (ZSRR) |
1956-1964 |
Gimnastyka sportowa |
9 |
5 |
4 |
18 |
|
3 |
Paavo Nurmi |
1920-1928 |
Lekkoatletyka |
9 |
3 |
– |
12 |
|
4 |
Mark Spitz (USA) |
1968-1972 |
Pływanie |
9 |
1 |
1 |
11 |
|
5 |
Carl Lewis (USA) |
1984-1996 |
Lekkoatletyka |
9 |
1 |
– |
10 |
Multimedaliści Igrzysk Olimijskich.
*"krótki maraton" – 25 mil czyli 40,2 km
