Biegaczki, szczególnie te trenujące zawodowo, obawiają się zajścia w ciążę z wielu powodów. Z jednej strony macierzyństwo wiąże się z dość długą przerwą w treningu, możliwością utraty sponsora i finansowania ze związku sportowego lub samorządu. Do tego dochodzą później dodatkowe obowiązki związane z wychowywaniem dziecka. Z drugiej strony macierzyństwo to jedna z najbardziej wyczekiwanych chwil dla większości kobiet. Pogodzenie tych kwestii wiąże się z wieloma pytaniami i wątpliwościami. Kanadyjscy naukowcy postanowili sprawdzić, jak ciąża wpływała na uzyskiwane później wyniki sportowe. Okazuje się, że prawda leży gdzieś po środku.
Grupa ekspertów Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego ds. ciąży przyznała jakiś czas temu, że brakuje obiektywnych informacji dotyczących treningu i wyników sportowych wyczynowych biegaczek po zajściu w ciążę. Dlatego celem badań naukowców pod kierownictwem Francine Darroch (w przeszłości biegaczki startującej na stadionie i w przełajach, obecnie matki dwóch córek) było ilościowe określenie objętości treningu elitarnych biegaczek podczas ciąży oraz wyników w zawodach po porodzie, a także konkluzji związanych z tymi danymi.
Artykuł opublikowany w sierpniu 2022 r. w Medicine & Science in Sports & Exercise Journal analizuje wyniki 42 zawodowych biegaczek, spośród których ponad połowa brała przynajmniej raz udział w mistrzostwach świata lub igrzyskach olimpijskich. Panie poddane badaniom szczegółowo notowały swoje treningi przed i w trakcie ciąży, a także po urodzeniu dziecka.
Naukowcy starali się lepiej zrozumieć, co tak naprawdę powoduje ciąża w organizmach wyczynowych biegaczek. Autorzy artykułu zaznaczyli jednocześnie, że jest to prawdopodobnie pierwsze badanie tego typu i należy poświęcić więcej czasu tej kwestii. Jak stwierdzili badacze: „nie jesteśmy świadomi żadnych wcześniejszych analiz z tak dużą liczbą uczestniczek, które byłyby systematycznie badane, a wyniki poddane procedurom statystycznym porównywałyby jakościowe wyniki sportowe przed i po ciąży”.
Wciąż jednak istnieją pewne ograniczenia tych badań, ponieważ skupiały się one tylko na pierwszej ciąży sportsmenek. Interesujące wydaje się przecież również to, jak druga i kolejne ciąże mogłyby wpływać na organizmy biegaczek. Uczestniczki były zawodowymi biegaczkami, choć badania amatorek i pań biegających rekreacyjnie również są potrzebne i dałyby kolejne cenne informacje. Tutaj biegaczki startowały na dystansach od 1500 m do maratonu, a ekwiwalent ich wyniku odpowiadał rezultatowi lepszemu niż 2:46 w maratonie.
Uczestniczki badań wypełniały kwestionariusze zawierające aż 139 pytań, mających szczegółowo ocenić stan organizmu w trakcie i po ciąży. Dodatkowo biegaczki uzupełniały dzienniczki treningowe, gdzie wpisywały wszystkie swoje treningi w tym czasie. Spośród 42 kobiet biorących udział w badaniu, 35 startowało w zawodach w okresie 1–3 lat przed zajściem w ciążę (wyniki znajdują się w bazie World Athletics), a więc ich rezultaty mogły być porównane z tymi, które uzyskały po urodzeniu dziecka. Wyniki sportowe mogły być bezpośrednio skonfrontowane dzięki policzalnemu charakterowi zawodów lekkoatletycznych.
Jak informuje artykuł, praktycznie wszystkie zawodniczki, które planowały powrót do startów na wysokim poziomie, uzyskały wyniki na statystycznie podobnym poziomie w ciągu od 1 do 3 lat po ciąży. Co ciekawe, tylko 60% uczestniczek planowało powrót do poziomu sprzed ciąży lub wskoczenie na wyższy pułap. W wieloletnim ujęciu zawodowe biegaczki uzyskały znaczący postęp po urodzeniu dziecka w 46% przypadków, jeśli chodzi o wyniki sportowe, w okresie 1–2 lat po ciąży, porównując rezultaty do okresu do 2 lat przed urodzeniem dziecka. Tak więc co druga z pań zrobiła progres po powrocie do sportu.
Statystycznie nie było też znaczącego pogorszenia wyników w okresie 1–3 lat po urodzeniu dziecka, a wyniki były określane za pomocą punktów przeliczanych za wyniki, jeśli różniły się biegane dystanse.
Jest również pewien czynnik warty podkreślenia, szczególnie, jeśli przyjrzymy się zmianom następującym w organizmach biegaczek podczas ciąży i ograniczeniom, jakie musi opiewać trening w tym czasie. 57% biegaczek określiło moment poczęcia na moment zmniejszonych obciążeń treningowych, a 24% celowo zmniejszało liczbę treningów w okresie startowym. Na wyniki może mieć więc wpływ przerwa i odpoczynek z tym związany.
W czasie ciąży zawodniczki zmniejszały obciążenie treningowe w porównaniu do treningu przed ciążą. Wykonywały też mniej sesji, często redukując ich liczbę z 9 do 5 tygodniowo, przy jednoczesnym zmniejszeniu intensywności. Samo tempo biegu było np. wolniejsze o 23% w trzecim trymestrze ciąży.
Biorąc pod uwagę zalecenia sporządzone przez międzynarodowe poradniki dotyczące ciąży, uczestniczki badania wykonywały znacząco więcej treningu niż rekomendowane zalecenia. Po urodzeniu dziecka średnia przerwa w treningu wynosiła 6 tygodni, a 3 tygodnie mijały przeciętnie od wprowadzenia treningu uzupełniającego. Około 3 miesiące po porodzie osiągano już około 80 proc. obciążeń sprzed ciąży.
Znacząco spadała objętość treningu: od 63±34 km/tydzień w pierwszym do 30±30 km/tydzień w trzecim trymestrze. Jednak ogólnie objętość treningowa badanych biegaczek była i tak od 2 do 4 razy większa niż ta określona w ogólnych zaleceniach.
Dla wielu kobiet badania są dobrą wiadomością, szczególnie, jeśli panie boją się wyzwań związanych z rodzicielstwem i porodem. Badania potwierdzają, że w większości przypadków urodzenie dziecka nie oznacza końca kariery sportowca. Uzyskanie poziomu sprzed ciąży, a nawet lepszego, było jak najbardziej realne dla większości sportsmenek. Potwierdzają to znane przykłady wielu medalistek światowych imprez, które były w stanie wrócić na szczyt po urodzeniu dziecka. Chociaż kariera musi zostać przerwana i późniejszy czas będzie wymagał lepszego zarządzania czasem i odpowiednich umiejętności organizacyjnych, macierzyństwo nie oznacza wcale końca kariery sportowej.
Wiele sportsmenek stwierdza, że wraca po ciąży silniejszymi i oceniają ją jako korzyść, która pomaga im wskoczyć na wyższy, niedostępny wcześniej poziom sportowy. Inne panie twierdzą, że macierzyństwo to czas walki i okres ten jest dla nich szczególnie trudny. Podają jednocześnie szereg problemów, które pojawiają się w tym czasie. Dla nich osiągnięcie podobnego poziomu sportowego, jaki prezentowały przed ciążą, może okazać się bardzo trudny.
Autorzy badania stwierdzają, że „mimo ograniczeń tych badań, nie można na dzień dzisiejszy określić, by ciąża poprawia wyniki ze względu na jakiekolwiek fizjologiczne zmienne”. Twierdzenie, że zajście w ciążę na pewno poprawi wyniki wydaje się nieuzasadnione. Nie można jednak również przyznać, że ciąża nie będzie prowadziła do poprawy, przy odpowiedniej motywacji i zarządzaniu czasem. Prawda jak zwykle leży po środku i wpływa na nią wiele różnych czynników.
Niezbędne są na pewno kolejne badania, które pozwolą lepiej dopasować praktyki treningowe dla kobiet planujących macierzyństwo i jeszcze lepiej ocenić wpływ ciąży na organizm. Powinniśmy dążyć do opracowania rzetelnych poradników treningowych, a także wprowadzać możliwości powrotu do sportu w taki sposób, by ciąża nie przekreślała dalszej kariery sportowej. Ważne będzie to szczególnie w związku z oczekiwaniami sponsorów i innych instytucji, które nie zawsze są przychylnie nastawione do przerwy na urodzenie dziecka. Wciąż potrzebna jest dyskusja, która pozwoli pogodzić te kwestie i sprawić, by kariera sportowa i urodzenie dziecka nie wykluczały się wzajemnie.
Źródło:
Darroch F, Schneeberg A, Brodie R, Ferraro ZM, Wykes D, Hira S, Giles A, Adamo KB, Stellingwerff T. Impact of Pregnancy in 42 Elite to World-class Runners on Training and Performance Outcomes. Med Sci Sports Exerc. 2022 Aug 16. doi: 10.1249/MSS.0000000000003025. PMID: 35975937.
Zobacz też: Bieganie w ciąży. Czy jest to bezpieczne?
Były chodziarz, który nieustannie dokądś zmierza (wielokrotny reprezentant Polski i dwukrotny olimpijczyk – z Pekinu i Rio). Współautor biografii Henryka Szosta, Marcina Lewandowskiego i Adama Kszczota oraz książki „Trening mistrzów". Doktor nauk medycznych i nauk o zdrowiu. Pracownik Uniwersytetu Jana Długosza, a także trener lekkoatletycznych klas sportowych w IV L.O. w Częstochowie. Działa też jako sędzia i organizator imprez, nie tylko sportowych.
