Już dostępne: Wykłady z PKO Biegowe 360 stopni
Bieg Niepodległości im. Dziewięciu z „Wujka” to jedyne spośród sportowych wydarzeń odbywających się w dniu Narodowego Święta Niepodległości, które oprócz uczczenia odzyskania przez Polskę wolności odwołuje się do pamięci o dziewięciu górnikach zastrzelonych przez ZOMO 16 grudnia 1981 r., podczas pacyfikacji strajku w Kopalni Węgla Kamiennego „Wujek”. Ich ofiara w walce o wolność i solidarność przypomina, że droga do niepodległej Polski wiodła nie tylko przez rok 1918, ale także przez dramatyczne wydarzenia stanu wojennego.
Pacyfikacja kopalni KWK „Wujek” w 1981 roku stanowi jedno z najtragiczniejszych i najbardziej symbolicznych wydarzeń w najnowszej historii Polski, Śląska i lokalnej społeczności. Gdy 13 grudnia 1981 roku wprowadzono w Polsce stan wojenny, górnicy KWK „Wujek” w Katowicach ogłosili strajk okupacyjny przeciwko tej decyzji. 16 grudnia, w czwartym dniu stanu wojennego, zostali spacyfikowani przez Milicję Obywatelską, wojsko oraz pluton specjalny ZOMO, który otworzył ogień w stronę górników. Od kul wystrzelonych z karabinów plutonu specjalnego ZOMO śmierć poniosło dziewięciu z nich: Jan Stawisiński, Joachim Józef Gnida, Józef Czekalski, Józef Krzysztof Giza, Ryszard Józef Gzik, Bogusław Kopczak, Andrzej Pełka, Zbigniew Wilk i Zenon Zając, a dwudziestu trzech innych strajkujących zostało rannych. Najmłodszy z poległych miał zaledwie 19 lat.
Bieg Niepodległości im. Dziewięciu z „Wujka” współorganizuje Śląskie Centrum Wolności i Solidarności, które prowadzi m.in. Muzeum poświęconego strajkowi i pacyfikacji kopalni „Wujek”. Stała wystawa i prezentacje multimedialne w gmachu ŚCWiS przywracają pamięć o ofierze poległych górników, samej pacyfikacji kopalni i walce o wolność w okresie PRL. Przez cały rok odwiedzają ją zarówno turyści, osoby zainteresowane historią, jak i grupy szkolne, doceniając nowoczesną i multimedialną ekspozycję. Śląskie Centrum Wolności i Solidarności to instytucja kultury samorządu województwa śląskiego współprowadzona przez miasto Katowice.
Początkowo przez 6 lat Śląskie Centrum Wolności i Solidarności w Katowicach organizowało dla młodzieży szkolnej specjalny bieg, którego celem było upamiętnienie poległych górników poprzez sportową aktywność.
– Zależało nam, żeby kontynuować ten projekt, który łączył edukację i sport, na większą skalę – mówi dyrektor Śląskiego Centrum Wolności i Solidarności w Katowicach, Robert Ciupa. – W biegach dla dzieci brało udział ponad 100 szkół, przeszło tysiąc dzieciaków z całego województwa śląskiego, którzy startowali w sztafetach po dziewięć osób, pamięci dziewięciu poległych górników – dodaje.
W 2018 roku Bieg 9. Górników z „Wujka” stał się ogólnopolskim wydarzeniem skierowanym do wszystkich biegaczy. Wyjątkowa idea, niełatwy dystans 10 km (z atestem PZLA) i wymagająca trasa, już w pierwszej edycji przyciągnęła na start niemal 250 uczestników. W tym roku odbędzie się jego czwarta edycja, a na starcie pojawi się ponad 1000 biegaczy.
– Taki bieg to dobry pomysł na to, aby przekazywać także edukację i opowiadać o historii. Trochę w inny sposób, bo na sportowo. Bieg Niepodległości im. Dziewięciu z „Wujka” jest podziękowaniem tym walczącym górnikom za wolność, a wolność to także bieganie. To jest coś, co się odczuwa subiektywnie, biegnąc na długich dystansach, kiedy rzeczywiście jesteśmy zmęczeni, ale gdy dobiegamy do mety, czujemy tę dopaminę, radość, że rzeczywiście jesteśmy wolni. Swoją postawą możemy niejako podziękować tym wszystkim ludziom, którzy za wolność oddali życie – wyjaśnia dyrektor ŚCWiS.
Bieg odbywa się ulicami miasta, w centrum Katowic. Rozpoczyna się od Pomnika Dziewięciu z Wujka do Pomnika Powstańców Śląskich, a następnie biegacze wracają tą samą trasą. Inicjatywę wspiera Urząd Marszałkowski, miasto Katowice i 7 partnerów. Idea biegu jednoczy wielu ludzi, choć wymaga też sporego zaangażowania organizacyjnego.
– Miasto trzeba zamknąć, przygotować, poinformować mieszkańców i tutaj za każdym razem przepraszamy za utrudnienia. Wydarzenie odbywa się zawsze rano i mam nadzieję, że za bardzo nikomu nie przeszkadzamy. Zachęcamy mieszkańców do kibicowania na trasie, także po to, aby w ten sposób świętować Narodowy Dzień Niepodległości – przyznaje organizator.
Dyrektor ŚCWiS także pobiegnie w tegorocznej edycji „swojego” biegu.
– Dla mnie taką pewną trudnością jest to, że muszę co roku biec, by dać przykład. Muszę więc trochę pobiegać wcześniej, żeby się przygotować. To jest jedyny bieg, w którym biorę udział. Zawsze mi na tym zależało, żeby jeśli dyrektor wymyślił sobie pomysł, to niech przynajmniej pokaże, że też da radę to zrobić – tłumaczy.
– Warto przyjechać pod WKW „Wujek”, by zobaczyć ponad tysiąc radosnych, uśmiechniętych ludzi, którzy startują w biegu, a później przybiegają zadowoleni na metę. Myślę, że właśnie tak wygląda prawdziwa twarz patriotyzmu i radości z tego, że jesteśmy wolni – zachęca dyrektor ŚCWiS.
– Na początku byliśmy trochę krytykowani, że ten dzień powinien łączyć się tylko z datą 1918 r., ale wydarzenia prowadzące do częściowo wolnych wyborów są nam bliższe i także bardzo ważne. A tych górników, którzy oddali życie za tę wolność, powinno się pamiętać i o nich przypominać. Część z nas pamięta jeszcze trudne czasy Polski Ludowej. Czasy, kiedy nic nie było w sklepach, gdzie tej wolności rzeczywiście brakowało. Więc my na tę wolność tutaj stawiamy, żeby o niej nie zapomnieć. Łączymy w ten sposób pewne fakty historyczne, a ja będąc historykiem jestem zdania, że najważniejsze, co mogę zrobić w kontakcie z ludźmi, to ich zaciekawić historią. Spróbować wzbudzić w nich refleksję, dlatego szukam różnych narzędzi ku temu. I ten bieg jest dla mnie świetnym sposobem oddziaływania. Mam nadzieję, że pewne sprawy uda się przemyśleć podczas biegu. Dla większości to jest godzina na refleksję, biegnąc głównymi ulicami miasta. Dla niektórych będzie to moment zadumy, a na koniec może znajdą czas, by podejść i podziękować pod pomnikiem poległych górników – przyznaje organizator.
Start i meta biegu będą zlokalizowane przy Śląskim Centrum Wolności i Solidarności w Katowicach przy ul. Wincentego Pola (przy KWK „Wujek”).
Informacje na temat Biegu Niepodległości im. Dziewięciu z „Wujka” można znaleźć na stronie: www.bieg9gornikow.pl
