Do regionu Afryki Zachodniej zalicza się umownie 17 państw. Większość z nich leży na wysokości nie przekraczającej 300 m. n.p.m.. Region ten wyróżnia się półsuchym klimatem z przewagą roślinności charakterystycznej dla sawann. Średnia temperatura na tym obszarze wynosi 25°C i 36°C. Strefy klimatyczne to równikowa i zwrotnikowa. Jeśli chodzi o charakterystyczne cechy anatomiczno-fizjologiczne ludności tych stref to należą do nich: m.in. szeroka i wypukła klatka piersiowa, szerokie ramiona, wąska miednica, krótkie drogi oddechowe, szeroki nos, skąpe owłosienie powłok ciała, krótki tułów i długie nogi. Uwadze nie uchodzi również przy tym wysoka gęstość kości. Wszystko to składa się na dużą powierzchnię ciała, a co za tym idzie na bardzo dobrą wymianę cieplną ze środowiskiem. Wchodzi w to też unikatowy system chłodzenia organizmu z dużą liczbą gruczołów potowych, wydzielających tylko śladowe ilości związków mineralnych (!). W porównaniu do białych ludzi, Afrykańczycy wyróżniają się też wyższym stężeniem testosteronu we krwi, dojrzewają też szybciej.

Tym co wyróżnia Afrykę Zachodnią od Wschodniej i Południowej jest większa częstość występowania tzw. elementów negroidalnych (silna budowa ciała, dłuższe kończyny górne). Tłumaczy to doskonale różnorodność zdolności biegowych. Tam gdzie budowa jest słabsza, a smukłość i rosłość większa, tam też najwięcej można spotkać zawodników utalentowanych długodystansowo.

Tam gdzie jednak czarnoskórzy zyskują (a ewidentnym faktem jest, że zyskują w biegach), gdzie indziej już tracą. Mniejsza zawartość tłuszczu w tkankach, większa gęstość kości, dłuższy tułów w stosunku do kończyn, a także szybsza utrata ciepła w wodzie sprawiają, że nie liczą się oni w wielu innych sportach jak np. pływanie czy podnoszenie ciężarów.

Czytający ten artykuł sprinterzy pewnie ugryzą się w język i pomyślą, że mają pecha uprawiając biegi. Takie są niestety fakty. Na pocieszenie pozostaje nam to, że jako „rasa” możemy powinszować sobie w innych dyscyplinach, a także fakt, że bieganie jest na świecie zdecydowanie najbardziej popularne. Dzięki temu mamy większe szanse im prędzej czy później dorównać. Jeśli nie genetyką to zmodyfikowanym treningiem, ciężką pracą, a także (i tu niespodzianka) skuteczniejszym wykorzystaniem naturalnej naszej przewagi w postaci np. silniejszych łydek, czy niżej położonego środka ciężkości.

Jak wykorzystać te atuty wiedzą tylko treningowi specjaliści. Tam bowiem gdzie jedni sięgają do fizjologii, inni szukają w biomechanice. Nauka w połączeniu z treningiem może dać naprawdę wymierne efekty. I wielu trenerów właśnie w tym upatruje szansy białych ludzi. Tak się również składa, że jedni z najwybitniejszych białych sprinterów akurat w swoim treningu wykorzystują niekonwencjonalne metody. Christophe Lemaitre np. przez dłuższy czas nie wykorzystywał w ogóle sztangi, w treningu techniki skupiał się natomiast jak mało który zawodnik na ćwiczeniach długości kroku. Także legendarni Valery Borzov czy Pietro Mennea trenowali inaczej z wykorzystaniem tak pomijanych u wielu ćwiczeń ekscentrycznych i plyometrycznych.

Wracając do wykorzystania nauki jako elementu budowania przewagi białych, to ciekawego materiału do analizy dostarczyły  pod koniec 2011 roku naszym sprinterom (z Darkiem Kuciem na czele) badania jakie przeszli w Rehasport Clinic. Miały one na celu funkcjonalną ocenę biomechaniczną. Z badań wyszła m.in. duża dysproporcjonalność mięśni. Nierównowaga mięśniowa to bardziej kwestia unikania urazów, z drugiej jednak strony może te z pozoru najmniej zaangażowane mięśnie stanowić mogą o naszej przewadze? Jak i czy w ogóle z powyższych badań skorzystają trenerzy naszej kadry? Nie wiadomo. Wartym jest jednak przyjrzeć się takim badaniom z bliska.

Na świecie też jest z czego czerpać. Mówi się, że były mistrz świata, Tyson Gay swoją formę zawdzięcza amerykańskiemu programowi badań nad prędkością. Choć jest on kilkanaście setnych gorszy od Usaina Bolta to częstotliwość kroków ma większą. Znakomicie korzysta więc z elementu biegu jaką jest częstotliwość. W celu jej budowania jego trener (jeszcze w czasie pobytu w więzieniu) opracował dla niego unikalny system ćwiczeń, które wykorzystuje imitując jak najszybsze kroki. Innym godnym uwagi akcentem jest przykład byłego rekordzisty świata – Asafy Powella. Kontakt z podłożem ma on zdecydowanie dłuższy niż wielu czołowych sprinterów świata, a mimo to stać go na pokonanie „setki” w 9,8 sekundy. Zawdzięcza to monstrualnie rozbudowanemu mięśniowi biodrowo-lędźwiowemu dzięki któremu stać go na niezwykle błyskawiczny wyrzut nóg w przód. Sekret takiej budowy Powell zawdzięcza wielu latom treningów wykonywanych pod górę o nachyleniu około 10 stopni. Trener Asafy twierdzi wręcz, że w celu wybrania tego najbardziej idealnego zbocza przeszedł wszystkie wzgórza stolicy Jamajki.

Kolejnym ciekawym przykładem jest Pietro Mennea (aktualny rekordzista Europy na 200 metrów). Legendarny Włoch, jeśli wierzyć danym zawartym w jego książce, wykonywał trening 3 razy dziennie. Obciążenia jakie dobierał niewielu byłoby w stanie wytrzymać. Swój sukces zawdzięczał wyłącznie ciężkiej pracy. Natura obdarowała go jednak ponadprzeciętnie szybkim systemem regeneracyjnym. Jeśli chodzi o polskie „podwórko” to podobną regeneracją cieszył się Marcin Urbaś (rekordzista kraju na 200 metrów), jego trener uważa, że wypoczywał w czasie tempa zdecydowanie szybciej niż wielu innych zawodników, co zmuszało go do opracowania dla niego niezwykle indywidualnego treningu. To niejedyne przykłady wykorzystania atutów genetycznych ale też i specjalnych rodzajów treningu. Wystarczy zajrzeć na popularny serwis YouTube, żeby przekonać się jak różnorodnie trenują najlepsi zawodnicy świata.

Wracając do tematu przewodniego jaką jest fenomen Afryki Zachodniej to wartym analizy jest powszechnie przyjęty w naukowym świecie fakt, że zgodnie z tzw. teorią „wyjścia z Afryki” wszyscy wywodzimy się z Czarnego Lądu. To wciąż jednak tylko teoria. Konkurencyjną wobec niej jest tzw. teoria multiregionalna zgodnie z którą każdy z czytających ten tekst może mieć geny z gatunku homo erectus lub neanderthalensis. Czarny Ląd może być kolebką ale nie musi. W cieniu pozostaje jeszcze tzw teoria kreacjonistyczna, która dwie poprzednie poddaje całkowitej wątpliwości. W świecie nauki coraz częściej dochodzi natomiast do zdania opinia, że ludzkie rasy nie istnieją, a kolor skóry czy samą budowę ciała determinuje po prostu miejsce zamieszkania. Ile w czym jest prawdy nie wie tak naprawdę nikt. Fenomen jakim jest fakt, że 95% najszybszych ludzi świata stanowią przodkowie wywodzący się z zachodniej części kontynentu jest jednak nie do obalenia. Trwa mocno na tytanowych nogach i tylko genetyczny wyjątek jakim jest biały Christophe Lemaitre pozwala wierzyć, że ta statystyka 95% zmniejszy się w przyszłości na choćby 50%…

Tabela. Sprinterzy, którzy złamali barierę 10 sekund (źródło: Wikipedia)

Źródła: 

– Krzysztof Maćkała, Paweł Kowalski, Trening biegów krótkich, Wrocław 2008,

– Portal: www.youtube.com (analiza filmów z treningami Gay’a, Powella i innych),

– Strona: http://www.forumtrenera.pl/teoria,8.html,

– Strona: http://en.wikipedia.org/wiki/10-second_barrier,

– Film Mistrzowski organizm. Najszybszy człowiek świata, Asafa Powell.

artykuł pochodzi ze strony sprinterzy.com