Renato Canova dla mensracing.com

Canova jest także (a w każdym razie był w 2004 roku, teraz sprawy być może się skomplikowały) oficjalnym
trenerem drużyny Katarskiej, która składa się z byłych obywateli Burundi,
Kenii i innych wschodnioafrykańskich krajów.

Kilka
uwag do tłumaczenia. Uznaliśmy, że wywiad jest bardzo ciekawy i w całości
zasługuje na przetłumaczenie, jednak Renato Canova jest Włochem, którego angielski nie
jest bardzo dobry, posługuje się nim często bez zachowania zasad gramatyki.
Dlatego czasami niektóre słowa, czy zdania mogą daleko odbiegać od klasycznej
polszczyzny, ale chcieliśmy utrzymać klimat oryginalnego tekstu i nie ingerować
w intencje zarówno Renato, jak i Douglasa, mimo, że niektóre głoszone tam tezy mogą
brzmieć wobec siebie sprzecznie. Interpretacje pozostawiamy czytelnikom.

Scott Douglas: W USA jest wiele
zainteresowania tą całą „Katarską sprawą”. Jak się zostaje trenerem narodowej
drużyny Kataru? Pan jest z Włoch, jak wiec się to stało?

Renato Canova: Już przedtem byłem trenerem
Stephena Cheroneo a przedtem jego brata (Mistrza Świata na 3 tys z przesz.)
Chritophera Kosmei, wiec można powiedzieć, że to była rodzinna sprawa. Kiedy
Cherono wygrał w 2003 Mistrzostwo Świata w Katarze nikt nie wiedział kto jest
jego trenerem. Cherono przedstawił mnie ichniej federacji mówiąc: „To jest mój
trener”. I oficjele z Kataru od razu chcieli żebym został trenerem całej
reprezentacji. Teraz trenuję pewnie około 30 Kenijczyków z absolutnie topowego
poziomu.

Kiedy
zostawałem trenerem w Katarze powiedziano mi, że nie mogę nadal trenować
reprezentantów innych krajów. Wiec powiedziałem im, że każdy kraj może mi
powiedzieć co mogę robić, ale nie co muszę robić. Taki był mój warunek – jeśli
mnie chcą muszą się zgodzić na to, że trenuję także innych.

Problem
leży w relacjach osobistych jakie mam z zawodnikami – to nie jest tak jak w
piłce nożnej, gdzie trenerzy zmieniają się co chwila. Byłem związany z
zawodnikami z Kenii, Ugandy i nie mogłem tego zerwać tylko z powodu Kataru.

Były
jeszcze jakieś oficjalne negocjacje pomiędzy Katarem a Kenią w kwestii jeszcze
innych zawodników.

To było
dziwne. Wiele razy pytaliśmy się w Kenijskiej federacji o nazwiska zawodników o
których oni nie słyszeli. Bo w Kenii nie ma jednej, generalnej listy zawodników
przypisanych do jakiegoś klubu. W Kenii – jesteś wolny – jesteś tu, szybko
biegasz i nikt o Tobie nie wie. Pytałem się o tych zawodników żeby zmienić ich
obywatelstwo. Podawałem Federacji ich nazwiska. Nigdy o nich nie słyszeli. Ale
Prezes Katarskiej federacji jest członkiem IAAF i załatwili to jakoś na
najwyższym poziomie. W każdym razie mieliśmy sporo biurokracji.

Ale
zawodnicy i tak trenują w Kenii. W Katarze – trenowanie do długich dystansów
jest niemożliwe. Kraj jest mały, 600 tys. mieszkańców, na poziomie morza. Przez
pięć miesięcy w roku pogoda jest dokładnie odwrotna do tej jakiej potrzebujemy.
Trenowaliśmy tam zawodników przez cztery miesiące – było 48, 50 stopni Celsjusza,
95% wilgotności, byli absolutnie bez formy. Wiec rozwiązaniem była Kenia. W
zimie szukamy jakiegoś stałego obozu, potem mamy Mistrzostwa Świata w
przełajach potem może znowu tutaj kwiecień, maj. Potem jedziemy do St. Moritz na
długi czas.

Duża różnica
pomiędzy Federacją Katarską i Afrykańską jest taka, że w Katarze mając
pieniądze mogą wspierać każdy projekt treningowy. Wiec stacjonujemy powiedzmy
przez dwa miesiące w St. Moritz a Katarska federacja płaci za wszystko. Kiedy
trenuję Kenijczyków (obywateli Kenii) musimy wtedy szukać jakiś prywatnych
rozwiązań i każdy pokrywa część wydatków.

Co jest
więc dla mnie ważne to to, że mamy pełne finansowe wsparcie, co jest bardzo
trudne do zorganizowania w przypadku biegaczy afrykańskich.

W aktualnej
sytuacji widzę, że jeśli zawodnicy spędzają ze mną dużo czasu mogą znacznie się
poprawić sportowo. Ci sami Afrykanie, którzy trenowali ze mną wcześniej w
normalnym systemie, z normalnym programem to tak naprawdę nie są ci sami
ludzie. Na przykład przypadek Nicolasa Kemboi z zeszłego roku (który przebiegł 10 km w 26:30 poprawiając
rekord życiowy o ponad półtorej minuty). Już byłem jego trenerem przez trzy
lata. Ale zawsze było to samo: 13:26, czy 28 z hakiem, spędzając czasem tydzień
tutaj, tydzień we Włoszech. Kiedy w zeszłym roku byliśmy razem przez 55 dni,
prawie dwa miesiące w Szwajcarii, odkryłem, że go nie znałem. Byłem przekonany,
że on jest bardzo, bardzo wolny i miałem pomysł żeby go przestawić na maraton.
Po półtora miesięcznych przygotowaniach, podbiegach i wielu innych treningach
był w stanie pobiec 200 m
w 22,7 s. Wiec odkryłem że on jednak jest szybki, prawda? Ale jednak 50 dni
przed (przed dniem kiedy pobiegł 26:30) zrobiłem test, pięciu zawodników
ścigało się na 5 km,
on zrobił 13:42, na ostatnim okrążeniu był piaty. Wiec pytam się go potem:
„Nicolas, przecież Ty jesteś szybszy, dlaczego jesteś ostatni na ostatnim
okrążeniu?” – on odpowiada „Nie, ja jestem szybszy tylko kiedy mogę być z
przodu”. Ja na to: „Nie, jeśli jesteś szybki to jesteś szybki”. Problem był w
zmianie jego nastawienia do wyścigu, żeby zrozumiał co musi zrobić.

Problem
trenowania Afrykańczyków leży w edukacji. Nie wystarczy dać im program. Musisz
bardzo dużo mówić. Mentalnie oni mają bardzo wiele barier, barier wywodzących
się z ich kultury, ich podejścia. W Kenii nikt na przykład nie stosuje krótkich
przerw wypoczynkowych ponieważ w związku z dużą wysokością jest to trudne.

Zazwyczaj w
Kenii nigdy nie było wielu mocnych biegaczy na 1500m. Byli na 800 i na
długich dystansach ale nie 1500. Jeśli spojrzymy 20 lat wstecz na Wielką
Brytanię kiedy biegali Sebastian Coe, Steve Cram najlepsi Kenijczycy byli
zawsze 2-3 sekundy za nimi, a byli przecież jednocześnie najlepsi na 5, 10 km i na 3 tys. z
przeszkodami w szczególności. Wiec to był wynik błędu, nie błędu, trudno nawet
jest właściwie mówić o błędzie. Myślę, że zawodnik, jeśli jest w stanie biec
szybko nie może robić wiele błędów, więc musisz wiedzieć co on robi na
treningu. Chłopak pobiegł, powiedzmy 13:00 na 5000 metrów, czyli
nieźle, jego trening nie mógł być zły. Ale ja widzę, że z jego talentem mógłby
on biegać 12:45. Więc rozmawiamy o treningu, mówię mu, że nie chcę wiele
zmieniać, ale być może przyda się dodać coś, czego do tej pory nie robił. Jeśli
na przykład myślę o Siergieju Lebiedzie wiem co on normalnie robi na treningach
bo wiem, że wyrósł z rosyjskiej szkoły. Więc żeby się poprawić musi robić coś co
robią Afrykanie, coś czego normalnie nie robi. I Afrykanie muszą robić coś
czego normalnie nie robią.

W każdym
razie – Kenijczycy mają coś czego Europejczycy ani Amerykanie aktualnie nie
stosują w ich podstawowym treningu, najważniejszej rzeczy dla średniego
dystansu (Kiedy Canova mówi o średnim dystansie ma na myśli 5, 10, 15 km – przyp. tłum.). Długi
bieg. Nie długi, długi. Może ze 20-40 minut bardzo, bardzo szybkie. Bardzo
szybkie. Więc każdy w tym kraju ma poziom progu wyżej niż w Europie. Dlaczego
Europejczycy są nieźli w maratonie ale już nie na 5,10 km? Mamy Stefano
Baldiniego i innych ale…bo w maratonie najważniejszy jest system treningowy, a
na 5 – 10 km
nie jest on tak ważny jak „moc silnika”. Więc Europejczycy i myślę Amerykanie
nie są w stanie poprawiać się pracując na dużych intensywnościach. Amerykanie
stosują mnóstwo interwałów i wiele powolnych, długich biegów. Ale nie wiem ilu
stosuje średnie dystanse (20-40 minut) biegane bardzo szybko? Nie wiem tego.

Nie można
połączyć tych dwóch spraw. Możesz stawać się szybszym, bardziej odpornym ale odporność
to nie wytrzymałość. Wiec aby biegać szybciej 5 – 10 km musisz biegać szybciej
na treningach, długie biegi. Możesz przebiec 50x 400m z krótkim odpoczynkiem,
ale nie jesteś przez to lepszy na 10km. Możesz biec przez 3 godziny i nie jesteś dobry w
maratonie.

Tutaj,
kiedy zaczynamy z tymi młodymi chłopakami, ale nie tylko młodymi, oni mają
właśnie takie nastawienie, a my jesteśmy w stanie poprawić ich ciało, ich
fizjologię. Wiec jeśli już biegasz szybko przez 40 minut może kiedyś zostaniesz
dobrym biegaczem w półmaratonie. A za dwa lata lub trzy przejdziesz na maraton.

Ale
aktualnie, myślę że sytuacja w maratonie bardzo się uwsteczniła. Wg mnie nie
jest trudno, aby wielu z tych chłopaków biegało maraton poniżej 2:04, ale oni nie
mają odpowiedniego treningu. Poza tym nie jesteś w stanie ich ciągle
kontrolować. Możemy kontrolować co się dzieje na bieżni. Ale w terenie – jest
bardzo trudno. Klasyczna historia w Kenii jest taka: jest sobie zawodnik który
biega w jakimś obozie, nikt go nie zna, większość czasu jest słaby ale czasem
niezły. Lider tego obozu naciska na managera: Hej, mam zawodnika który biega ze
mną bardzo szybko, możesz mu załatwić jakiś start? Wiec przyjeżdża do Europy na
maraton, nikt nie płaci za jego bilet ale manager może mieć jakieś ustalenia z
organizatorem: „OK, jeśli on pobiegnie poniżej 2:13 płacimy za jego bilet, jeśli
poniżej 2:12 tyle i tyle”. Wiec ten zawodnik, zupełnie nieznany jest w stanie
pobiec 2:09:30 i wygrać. Myślisz więc, jeśli biega 2:09 to ma pojęcie o
treningu.

I co dalej?
Ten zawodnik wygrywa powiedzmy 20 – 25 tys USD, które w wielu przypadkach
organizator płaci sześć miesięcy po starcie. Przyjeżdża do Kenii dwa dni po
biegu, myśląc: „Co mam zrobić z 20 tys. USD? Jaki otworzyć interes?” Normalny
biznes tutaj to zbudować dom. Trzydzieści domów! Świetny interes! Więc chce
zbudować dom, ale nie jest budowniczym, zatrudnia ekipę. Każdego dnia przyjeżdża
na budowę, zapomina absolutnie o treningu na powiedzmy dwa miesiące. Potem
znowu zaczyna – biegać, nie trenować – to dwie różne sprawy. Potem na początku
września manager mu mówi: Mógłbym Ci załatwić maraton na 8-go października, 5
tys USD za to tylko, że się pokażesz, jesteś chętny” „No jasne, jestem chętny i
gotowy”. Ale manager mówi: ”Jeśli pobiegniesz poniżej 2:13 dostajesz 50%
mniej”. Ten jedzie, nie przygotowany, pobiegnie może 2:17. Więc bez nagrody,
wraca do domu tylko z 2,5 tys USD, źle dla niego, źle dla managera, może
manager już nie będzie chciał z nim pracować?

Myślisz, że
on wie dlaczego był w stanie pobiec 2:09? Europejczyk, Amerykanin, jeśli
pobiegł szybciej wie co zrobił na treningach, jeśli 8 minut wolniej wie że coś
jest nie w porządku. Tutaj, nie.
Dlaczego? Bo przedtem kiedy nie byłeś najlepszy, byłeś w obozie, po prostu
podążałeś za kolegami z obozu. Potem idziesz do managera i mówisz:

„Pobiegłem
dobrze, jadę do domu, zorganizuję obóz u siebie w domu i będę miał 4, 5, 8
biegaczy ode mnie z wioski”. Ale przedtem on był jednym z wielu w obozie, teraz
jest numerem jeden. I co się dzieje? Bez żadnej kontroli nad trasami, bo oni
ciągle zmieniają trasy nigdy nie wiesz czy jesteś szybszy. Ja mogę rozpisać
dowolny plan, program. Ale program to analizowanie odczuć, obciążeń
treningowych, powiedz mi wiec jak się czujesz. Oni powiedzą: „Czuje się dobrze”.
Ale co to znaczy? Czujesz się dobrze biegnąć 3:30 czy może 3:10. Dobrze jest
czuć się dobrze, ale musisz wiedzieć czy czujesz się dobrze biegnąć szybko czy
wolno?

Poza tym,
trenowanie Kenijczyków na asfalcie jest praktycznie niemożliwe. Oni nie chcą
tego rozwiązania. Ale gdzie jest maraton? Na asfalcie. Więc w końcu jest
kompromis – raz na 10 dni idą na asfalt ale chociaż ten jeden raz już daje nam
jakąś możliwość kontroli sytuacji, rozwinięcia jakiegoś tempa. Jak robię 5 razy
po 5km w
tempie maratońskim z jednominutową przerwą i mam dobrze pomierzone trasy to
daje się jakoś opanować.

Ja myślę,
że najważniejsze różnice nie mają związku z genetyką. Jakieś różnice wynikają
może z dużej wysokości na której żyją ale… jak badam Kenijczyków po trzech
miesiącach przebywania na poziomie morza ich wyniki krwi są takie same jak
Europejczyków. Hemoglobina idzie do góry. Bo normalnie tutaj jest obniżona,
poziom hemoglobiny tutaj mają bardzo obniżony. Mocni biegacze z hemoglobiną na
poziomie 10,5 ale ich czerwone ciałka krwi są bardzo duże. I hematokryt jest
pewnie poniżej 42. Pamiętam jak Christopher Kosgei wygrywając w Sewilli miał wynik
39 coś. Ale kiedy przez trzy miesiące przebywają w Europie ich poziomy są takie
jak Europejczyków, ale te parametry krwi to nie genetyka, to ma związek z
życiem tutaj.

Europejczycy
kiedy tu przyjeżdżają mają podobne parametry ale nie pamiętam Europejczyka,
który spędziłby tutaj bardzo długi czas. Ale Baldini każdego roku jedzie w góry
po 3, 4 razy, po wielu latach prędkość adaptacji jest inna, myślę, że on ma
teraz podobne parametry krwi do Afrykanów. Więc to nie genetyka ale raczej styl
życia.

Scott: Więc jeśli chodzisz po Iten to nie
uderza Cię inna budowa ciała tych ludzi w porównaniu do budowy ciała choćby
Włochów?

Renato: Nie, nie myślę.

Douglas: Więc jeśli Amerykanie i
Europejczycy nie biegają tak jak Afrykanie to przez zły trening? Jaki więc
trening robią Afrykanie którego Amerykanie i Europejczycy nie robią, a który
powinni robić żeby móc konkurować?

Renato. Pierwsza sprawa jest taka, że jest naprawdę
duży problem w rekrutowaniu młodych biegaczy. Bo jest jedna sprawa, której się
nie przeskoczy – musisz nauczyć ciało wytrzymałości. To podstawowy problem,
jest zupełnie inaczej jeśli biegasz, nie trenujesz ale biegasz kiedy jesteś
młody, kiedy jesteś dzieckiem. Kiedyś dzieci biegały – Amerykanie,
Europejczycy. Antibo (Salvatore Antibo, srebrny medal w 1988 roku na 10 km na Olimpiadzie),
Panetta (Francesco Panetta mistrz świata z 1987 roku na 3 tys z przeszkodami). Biegali
około 15 km
dziennie w domu na południu Włoch. Teraz – nikt nie biega.

Potrzeba
około 10-ciu lat, aby zbudować Twoje ciało. Więc jeśli jesteś Amerykaninem czy
Europejczykiem to kiedy masz pasję do biegania? Pasja zaczyna się kiedy masz
15, 16 lat – więc taki biegacz musi zbudować bazę w okresie swojego życia 15
-25 lat. I problem leży w tym, ze nikt nie ma cierpliwości żeby to robić bo po
2-3 latach takiego biegania oni już chcą robić specjalistyczny trening, ale nie
ma możliwości osiągnąć dobrych rezultatów bo nie została wystarczająco dobrze
zbudowana baza. To tak jakbyśmy chcieli zacząć budowę domu od trzeciego piętra.
To nie możliwe. To problem bardzo trudny do rozwiązania.

Zawodnicy
chcą rywalizować i każdy wie że jesteś lepszy jeśli biegasz szybciej. Ale, aby
biegać szybciej nie niszcząc siebie jednocześnie, interwały na przykład to jest
jak wisienka na ciastku – to nie jest ciastko, to wisienka na ciastku. Ale
jeśli nie masz ciastka gdzie położysz wisienkę? To jest problem. Teraz powoli
Amerykanie i Europejczycy zaczynają rozróżniać ciastko od wisienki.

Rada,
najpierw muszą mieć odpowiednią mentalność. Możesz ciągle poprawiać się w
zakresie tlenowym przez 10, 12 lat. Mówimy o odporności tlenowej, o generalnej
odporności. Potem możesz udać się w konkretnym kierunku. Jeśli biegniesz 10 km bardzo szybko Twoja
odporność tlenowa to nie jest już odporność – to wytrzymałość. Odporność to
niska intensywność. Wytrzymałość to wysoka, specyficzna intensywność. Ale aby
tam dotrzeć – musisz przygotować na to swoje ciało.

Na przykład
dla ludzi jak Cherono to jest pierwszy rok, kiedy próbują eksperymentować z
dwoma treningami rano, w odstępie dwóch – dwóch i pół godzin – jak gdyby był
to wydzielony z dnia blok. Całe popołudnie i wieczór odpoczynek. Np. tydzień
temu o 5:30 rano poszliśmy na trening o 22,4 km ze średnią 3:18. Po dwóch i pół
godzinach – podbiegi. 10x 400
m bardzo szybko. Następny dzień bardzo luźny. Więc –
eksperymentujemy, zobaczymy, dokąd nas to doprowadzi.

Ewolucja
specyficznej wytrzymałości to połączyć bardzo intensywny trening z większym
wypoczynkiem później. Wiec im więcej typów treningów jesteśmy w stanie zrobić
za jednym razem tym bardziej specyficzną wytrzymałość budujemy. Pierwszy raz
ten typ treningu zaobserwowałem u Saida Auity, więc nie wymyślam tu czegoś
nowego. Kiedyś we Włoszech widziałem jak robił pięć dni pod rząd serie
interwałów 1200m
kończonych bardzo szybkimi 150-cio metrowymi odcinkami z 50-cio metrowym
truchtem i sześć minut przerwy pomiędzy setami. To zresztą był trening Alberto
Juantoreny z 1976 roku.

Zazwyczaj
nikt nie jest w stanie wymyślić czegoś nowego. Wielcy naukowcy nie są zazwyczaj
w stanie pomóc czołowym zawodnikom. Nowe rzeczy przychodzą od jakiegoś trenera,
który nic nie wie o treningu ale jest zwariowany, albo od zwariowanego zawodnika
który nawet dobrze siebie nie zna ale jest zmotywowany i robi coś dziwnego, tak
jak 23 kilometrowy podbieg z Fluospar (Canova odnosi się do treningu jaki robił
kiedyś często Moses Tanui, zwycięzca w Bostonie 1996 roku). Jeśli masz wyniki –
to jest jakaś ewentualność, nie system ale ewentualność.

Musisz
radzić sobie na różne sposoby z różnymi zawodnikami. Na przykład, mając 30-tu
zawodników tutaj jeśli idziemy na stadion mam pewnie około 10 – 15 różnych
programów i nie wszyscy biegają razem. To zresztą kolejna różnica pomiędzy nami
a grupami Kenijczyków, bo w Kenii liczy się tylko trening jeśli żyjesz w
obozie. Co to za trening poza obozem? To żaden trening. Trening poza obozem to
może być trening ogólny ale nigdy specyficzny. Mając biegaczy maratońskich w
obozie masz jednego który biegnie maraton w marcu, drugi w maju a biegają razem
i jeden jest w formie drugi nie. Jest tutaj wiele do zrobienia aby nauczyć
ludzi trenować.

Myślę, że
Europejczycy mieli kiedyś nastawienie na niezbyt długie biegi, raczej na interwały
z krótkimi przerwami na odpoczynek. Anglicy się w tym specjalizowali. Ale różnica
polega na tym, że kiedyś mogli to robić bo ich ciała były już na to
przygotowane. Jeśli spojrzysz na karierę Sebastiana Coe, to jego ojciec Peter, mówi
teraz, że on nie wierzy w skuteczność długich biegów. To nie jest prawda, bo
jego syn całe swoje życie biegał długie biegi. Jeśli spojrzysz na karierę tych
ludzi to wielkość biegaczy średniodystansowych wywodzi się tak naprawdę z
długich biegów. Na przykład Andre Bucher (Mistrz Świata na 800m z 2003 roku) był w
Szwajcarii najlepszym juniorem na 10km, 5km,
w biegach przełajowych, potem stał się specjalistą na 1500 i 800. Steve Cram
wygrał Mistrzostwo Europy na 3 tys. m a potem przeszedł na mile i 1500 choć był
wolny ale mógł pobiec 1:42 na 800m. Dlaczego? Bo nie budujesz szybkości, ale wytrzymałość
szybkościową jeśli masz bardzo, bardzo duża bazę tlenową, tlenowy background
którego teraz Ci ludzie nie maja. Tu leży problem.

Kolejna
ważna sprawa: Jaki jest program? Piszę na przykład trzy miesięczny program. Na
końcu jest cel główny. I kiedy przyjeżdżam na końcu jeśli porównam to co
napisałem z tym co naprawdę zrobił zawodnik znajduję ponad 50% różnic. Bo jeśli
piszę pogram na 100 dni przed zawodami to po dziesięciu dniach nie jestem w
dniu dziesiątym ze 100 ale zerowym z 90-ciu. Wiec każdego dnia musimy sprawdzać,
jakie efekty przynosi trening i jesteś zawsze na etapie początkowym. Nie wiemy
za każdym razem co się stanie, jest po prostu wiele elementów, które są poza
kontrolą. Na przykład wczoraj, Stephen (Cherono) miał mały problem i teraz
przez dwa dni musimy coś zmienić. Kiedy trener jest na miejscu to co innego bo
może kontrolować każdą zmianę, dobrą lub złą.

Douglas: Chciałbym wrócić do tego o czym
wspomniałeś, do braku sukcesów w maratonach które przypisujesz temu, że nie
robimy tych 30-40 minutowych szybkich biegów.

Renato: Mówisz o Amerykanach?

Douglas: Tak. I jaki powinien być poziom
intensywności? I czy nie robi się tego pod koniec długich biegów? Kiedy to się
robi?

Renato:
Wiem, że w Stanach mieliście 20 lat temu prawie 200 biegaczy biegających
poniżej 2:20. A dwa lata temu mieliście 20 czy coś w okolicach. Więc pierwszy
problem jestem przekonany leży w mentalności. To samo w Brytyjczykami. Oni też
mieli kiedyś świetnych biegaczy: Ian Thompson, przedtem Ron Hill. W zeszłym
roku najszybszym maratończykiem była u nich kobieta. Więc jest tu coś nie w porządku,
prawda? Widzisz ewolucję biegania która zachodzi we wszystkich krajach zachodnich?
Wielu ludzi biega ale nigdy młodzi i jeśli biegają to raczej dla zdrowia. Na przykład
we Włoszech liczebność w biegach masters rośnie o kilka procent co roku. Może
za 10 lat będziemy mieli 80% biegaczy powyżej czterdziestki.

Douglas: Podobnie w Stanach.

Renato:
Ale nie ma szansy myśleć o nich jako o zawodnikach. Myślę, że system
przygotowań do maratonu wiele lat temu nie był w porządku. W maratonie
filozofia jest prosta – cel końcowy. Jeśli chcę aby zawodnik biegał szybko, po
pierwsze muszę określić co znaczy szybko dla niego. 2:10? 2:08 a może 2:06?
Określam tempo maratonu – może 3:10, 3:08, 3:00. Muszę redukować zużycie paliwa
dla tych prędkości. To bardzo proste. Jak można wytrenować ten typ odporności?
Nie biegając 3 lub 4 godziny w tempie 4:00. Bo w tym przypadku spalasz tylko
kwasy tłuszczowe. Nie kiedy biegasz 40 – 50 minut bardzo szybko bo wtedy zużywasz
glikogen a my musimy zredukować zużycie węglowodanów dla tych samych prędkości
aby mogły starczyć na dłużej. To jest główny cel.

Wiec na przykład,
jeśli biorę zawodnika żeby biegał 4x 5km po 15:00 z odpoczynkiem 1km w tempie 3:30 co jest
lepsze dla maratonu, to nie to aby pobiegł te odcinki po 14:45 ale aby był w
stanie pobiec 4x po 15 minut z krótszymi przerwami lub dodatkowo piąty odcinek
w tym tempie. Musimy dłużej utrzymać tę prędkość. Szczególność maratonu polega
na wydłużeniu. Zbyt wielu ludzi uważa, że mogą pobiec maraton szybciej biegając
szybciej krótsze dystanse. To duży błąd. Jeśli biegasz 20x 400m zużywasz glikogen a nie
to co powinieneś.

Wiec jestem
tu. Mam kubek pełen cukru drugi kubek pełen tłuszczu i po środku trzeci, pusty
kubek, który jest moim zbiornikiem, moim bakiem. Muszę zbudować mix biorąc z
tego i z tego. I co się stanie? Jeśli jestem zawodnikiem wywodzącym się z 5000m jestem bardzo szybki,
jestem jak bolid Formuły 1 – nie muszę
się przejmować zużyciem paliwa. W tym przypadku moje podejście jest proste –
aby biegać szybciej musisz zwiększyć moc. W Formule 1 na przykład możesz
wykorzystać jeden bak na jedno okrążenie, po to żeby wywalczyć poll position –
tutaj trzeba podejść inaczej. Nie obchodzi Cię wykorzystanie paliwa. Wchodzisz
w wysokie zakresy mleczanu i nadal ciśniesz silnik który lepiej przystosowuje
się wtedy do zużycia węglowodanów, glikogenu. Więc jeśli biegniesz powoli – dla
tego zawodnika powiedzmy z poziomu 13 min/5 km powoli to jest 3:10, 3:12 – zużywasz
jednak zbyt dużo cukrów. Biegniesz wiec trochę wolniej, może 3:20 – zużywasz
tylko tłuszcze ponieważ nie jesteś w stanie wykreować odpowiedniego mixu. To
jest problem.

Więc jeśli
biegasz bardzo, bardzo długo ale nigdy szybko to robisz trening ogólny. Długie
powolne biegi mogą przynieść efekt tylko dla startów na krótkich dystansach,
nigdy długich. Kiedy Panetta chciał zacząć biegać maraton zaczął biegać długie
biegi ale wolne. Więc zrobił na treningu maraton w średnim tempie 3:32. To jest
dobrze dla kobiety, ale on chciał walczyć na poziomie 2:10. Pamiętam, że miał
managera który się nazywał Gianni Demadona. Napisałem mu list a na kopercie
napisałem żeby otworzył go dopiero po wyścigu. Napisałem, że na 30 kilometrze Panetta
zwolni. Myliłem się. Zwolnił na 27. Co się stało? Do tamtej pory jego rekord na
5km to
było 13:15 zrobione pięć lat wcześniej.
A tego roku pobiegł w Zurichu 13:06 bo miał dużo więcej bazy tlenowej
dla wysokich intensywności. Ale nie pracował, aby odpowiednio przestawić się na
system maratoński.

Baldini w
wieku 33 lat w tym roku po raz pierwszy biegał po trzy godziny. Pamiętam
historie z Rodgersem Rop w Amsterdamie w październiku, na 35, 36, 37 km wyglądał świeżo.
Patrząc na niego myślałem, „Dlaczego nie próbuje się oderwać?” Nagle Robert
Cheboror biegnąc jak słoń, odrywa się i robi 2:06:23 a Rodgers prawie 2:14. W
końcu pytam się go: Rodgers wytłumacz mi, jak to możliwe?”. Okazało się że
skracał długie biegi. Pisałem 2:30 a on robił 2 godziny. Pytam się „Dlaczego?”.
On na to: „Bo kiedy się przygotowywałem do Bostonu czy Nowego Yorku nigdy nie
biegałem dłużej niż 2 godziny”. „OK.”., mówię, „przed Bostonem jak długi był
twój najdłuższy bieg?” 1:10. Wiec tłumaczę znowu jeśli trenujesz dwa razy 1:45,
dwa razy 2 godziny a przedtem biegałeś tylko 1:20 to ten trening jest dla
Ciebie bodźcem. Ale jeśli jesteś maratończykiem od trzech lat i kontynuujesz z
tym samym systemem to nie jest dla Ciebie
wystarczający bodziec, nie jesteś gotowy. Więc problem w tym, z jesteś
przygotowany na 35 km,
masz paliwa na 35 km,
bo był zrobiony błąd w przygotowaniach.

Możesz się
poprawiać przez wiele lat jeśli masz motywację, ale musisz zrozumieć co Cię
stymuluje, co będzie dobrym bodźcem. I jeśli kontynuujesz ciągle ten sam typ
treningu – koniec ze stymulacją. Więc jednym z wielu błędów popełnianych przez
ludzi w Ameryce jest, to że jeśli wykonujesz jakiś trening i ten trening przyniósł
Ci dobre rezultaty to ty go kontynuujesz. Nie, to jest czas na zmiany, nie na
kontynuację. Bo jeśli kontynuujesz nie stymulujesz już swojego ciała. Ogólne
zasady mogą pozostać te same ale musisz coś zmienić – objętość lub
intensywność, więcej modulacji, coś innego bo potrzebujemy bodźców.

Czasem
także mentalnie, z zawodnikami jak Stephen Cherono. Problem jak utrzymać jego
poprawę długo, przez powiedzmy 10 lat. On jest nadal bardzo młody. Nie możesz
ciągle startować na tym samym dystansie. Ok., nie mógł pojechać na Olimpiadę
więc przez cztery lata ma cel. Ale naprawdę dla Mistrza Świata, Rekordzisty Świata,
po wygraniu wszystkiego myślę, że on mógłby kontynuować wygrywanie wszystkiego
co jest do wygrania na 3 tys z przeszkodami przez 4 – 5 lat to nie jest dla
niego problem. Więc co może być bodźcem? Bodziec to musi być coś innego. Więc
jeśli jestem Stephenem to patrzę na 5 tys m, patrzę w tym roku na przełaje, nie
moja dyscyplina, ale muszę robić coś innego. Chcę stawić czoło Kenenisie jak
wtedy kiedy zrobiłem to z El Guerroujem w Ostrawie. (Cherono wygrał z
El Guerroujem robiąc życiówkę 12:48).

Opowiem
historię, bo ona jest potrzebna do zrozumienia różnicy w mentalności absolutnie
topowego, topowego, topowego zawodnika a dobrego mistrza, który nie ma tej
mentalności. Był najlepszy na świecie na przeszkodach – był drugi w 2002 ale po
wykluczeniu Brahima Boulamiego był numerem jeden. Więc w Ostrawie organizator
chciał go mieć na przeszkodach i Stephen mógł tam uzyskać niezłe pieniądze za
samo pojawienie się. W marcu byliśmy tutaj, rozmawialiśmy o treningu.
Powiedziałem mu: „Stephen, potrzebuję monitorować poprawę twojej specyficznej
wytrzymałości. W tym roku bez Boulamiego możesz nie być w stanie poprawić się
na przeszkodach Jesteś pewnym numerem jeden na świecie. Wiec żeby zrozumieć w
jakiej jesteś formie chcę żebyś pobiegł 5 tys m”. Stephen: „-OK, pobiegnę 5 tys
m ale nie chce normalnych 5 km
ale z Bekele, Haile lub El Guerroujem. Dla Hailego lipiec jest za późno, Bekele
nie wiem gdzie biega. El Guerrouj wiemy, że będzie w Ostrawie więc w Ostrawie
chcę pobiec 5 tys m”.

Porozmawiał
wiec z Ricky Simmsem, managerem a Ricky pyta się mnie: „Dlaczego 5 tys m a nie
przeszkody? Na 5 tys żadnych pieniędzy, nie dostanie nic za sam start i będę
musiał bić się o to, żeby mógł tam wystartować na 5 tys”. Przyjechaliśmy do
Ostravy i znowu rozmowa z Rickym na temat powodów startu nie na przeszkodach,
Stephen nie był wtedy jeszcze Katarczykiem. Stephen mówi: ”Ricky, mogę dostać
ładną opłatę za start ale nie chce. Chcę El Guerrouja.”

Jeśli masz
taką mentalność chcesz zmierzyć się z najlepszymi. Niczym nie ryzykował,
wkraczał na nie swoje pole ale zrobił to, aby znaleźć bodziec. W przyszłości
może, za dwa, trzy lata pobiegnie 10
km. W najważniejszych zawodach startujesz oczywiście w
swojej konkurencji, ale po drodze musisz zawsze szukać jakiejś stymulacji na
zawodach i w treningu.

Ponieważ jeśli
zawsze robisz to samo, jest typowo ludzkie, że zawsze chcesz robić porównania. Idziesz
na przykład na 10x 1km
a w poprzednim roku robiłeś pięć treningów w tygodniu i biegasz na treningu 10x 1km po
3:10 z przerwami 1:30 i na 10km z tego treningu robisz 32:00. W następnym roku możesz
trenować osiem razy w tygodniu, więcej długich biegów ale na treningu nadal
robisz 10 razy 3:10, niby nic się nie zmienia ale na końcu biegniesz 31:00, co
się więc zmieniło?

Generalna
sytuacja Twojego treningu, nie twój specyficzny trening. Wiecie, że udzielam
się czasem na forum Letsrun.com. Bez przerwy ktoś się mnie pyta o kilometraż –
ile kilometrów, ile kilometrów? Ale to nie jest najważniejsza sprawa ile
kilometrów w tygodniu. Jeśli biegasz 160 km tygodniowo a potem 175 ta różnica nic nie znaczy bo
biegasz te dodatkowe 15 km
dokładnie tak samo. Mentalność tych ludzi poszukuje tylko jednego parametru –
kilometrów, jeśli jesteś maratończykiem. Z drugiej strony – intensywność:
„Robię 10 razy 400m
sekundę szybciej czy jakoś tak..” – nikt nie patrzy a na trening z globalnej
perspektywy.

Nie jest
dobrze monitorować swój trening używając do tego ciągle tego samego treningu. Bo bardzo
często nie będziesz w stanie zrozumieć, czy jesteś w dobrej formie czy nie. „W
zeszłym roku byłem w formie i mogłem przebiec blablabla, w tym roku to samo,
dwie sekundy różnicy”. Ryzyko jest takie, że jeśli myślisz, że naprawdę się
poprawiasz, to może nie być naturalne. Bo próbujesz się ciągle poprawiać ale robisz
to na treningu, na takim samym treningu żeby być pewnym, że jesteś lepszy niż w
zeszłym roku. To duży błąd, duży błąd.

Na przykład,
dla maratończyków zawsze używamy ten sam test, test mleczanu na zawsze tych
samych prędkościach w każdym sezonie w każdym roku. Robimy 6x 2000 m z Baldinim i robimy
to po: 6:20, 6:15, 6:10, 6:05, 6:00, 5:55. W trakcie sezonu możesz obniżyć swój
poziom zakwaszenia. To oznacza, że przy tej samej prędkości używasz mniej
glikogenu, więc znaczy to, że dłużej wytrzymasz lub że możesz mieć mocny finisz
jeśli masz więcej glikogenu w baku. W tym roku, na ostatnim tempie 5:54 Stefano
miał zakwaszenia 1.8 mmol. My – ja i trener Baldiniego Luciano Gigliotti, który
był także trenerem Gelindo Bordina (mistrz Olimpijski z 1988 roku) – byliśmy w
takiej sytuacji że gdyby biegł w Berlinie z Tergatem to pobiegłby minutę
szybciej. Znaliśmy Ateny bardzo dobrze dlatego że wygraliśmy Puchar Świata w Atenach
w ’95; trasa jest zawsze ta sama. Wiemy, czego tam potrzebujemy. Ok, na finiszu
trochę zwolnił ale wciąż, biegł 5:30 ostatnie 2000m. Więc rozumiecie,
Vanderlei de Lima, szkoda mi go, ale nic by się nie zmieniło (nawet jeśli De
Lima nie byłby zaatakowany przez widza) — pierwszy Baldini, potem Keflezighi, może De Lima byłby 40 sekund lepszy, ale rezultaty takie same.

Byliśmy
pewni, że Stefano był gotowy od przeprowadzenia tego ostatniego testu. Po
zakończeniu ostatniego odcinka zrobiliśmy szybkie 1200m. Na testach,
używamy akustycznego zająca; W komputerze, dla każdej prędkości jest dźwięk.
Jest dźwięk co każde 25m,
tak więc na torze kładziemy jeden sygnalizator co 25m i biegniesz z równą
szybkością. Jeżeli coś zmieniasz rezultat testu nie jest jasny. Na przykład,
jeżeli biegniesz 6:20, ale pierwsze okrążenia robisz w 1:08, za szybko, zwolnij,
i potem jeżeli znowu dla ostatniego okrążenia przyspieszasz, to podczas
ostatniego okrążenia masz poziom mleczanu wyższy niż przy 1:14 na okrążenie,
więc masz fałszywy wynik. Przed Atenami, na ten ostatni odcinek 1200m Stefano pobiegł w 3:13,
mając cos około 11.7 mmol, więc on wciąż miał wielka ilość glikogenu w paliwie
i byliśmy pewni że jest gotowy.

Douglas: Widziałem w Twoich Planach użycie
bardzo krótkich podbiegów. Możesz wyjaśnić co za tym się kryje?

Renato:: Tak. Etiopczycy robili zazwyczaj
bardzo krótkie podbiegi. Nie tylko podbiegi – Gebrselassie dwa razy w tygodniu
robił 60 metrowe sprinty na stadionie w kolcach, tak budował swoją szybkość, to
jedna z różnic pomiędzy Kenijczykami i Etiopczykami, bo Kenijczycy nigdy nie
stosują prędkości. Dla nich, prędkość to 200 metrów, nigdy
maksymalnie. Ich sposób biegania polega na byciu zrelaksowanym, więc maksymalna prędkość to nie
dla nich.

Mamy dużą
poprawę w tym temacie. Trudno jest wytłumaczyć maratończykowi żeby wychodził
robić bardzo krótkie sprinty lub podbiegi. Wielu z nich robi odcinki 800
metrowe ale sprint to co innego. Musisz zacząć głodny (lub ze złością, nie wiem
czy Renato nie to miał na myśli ale jako że mówi jak mówi to tak zrozumiał go Scott,
przyp. tłum), jak sprinter, w eksplozywny sposób, nie bacząc na przerwy
odpoczynkowe. Bo w efekcie on chce rekrutować dodatkowe włókna, zmusić do pracy
większość włókien mięśniowych każdego mięśnia. A jedyny sposób to maksymalna
intensywność. Nasz silnik nie pracuje jak sinik samochodu. Jeśli mam silnik
samochodu który wchodząc na 5 tys obrotów jedzie 200 km/h ale chce nim
jechać 100 km/h
na 2000 obrotów to sposób pracy jest taki sam. W naszym silniku sytuacja jest
inna. Przypuśćmy, że mam mięsień składający się ze 100 włókien. Jeśli biegnę na
5km używam
tylko 20% moich włókien, jeśli trochę szybciej może 50, może 60 ale jeśli nigdy
nie biegam z maksymalną prędkością mam duży procent włókien, może 40% które w
ogóle nie są aktywowane. Więc kiedy potrzebuję użyć te włókna jestem na finiszu
lub wykorzystałem już potencjał tamtych włókien. Potrzebuję ich na ostatnie 5km, ostatnie 2, muszę coś
dostać. Te szybkie włókna nie są dobre dla maratonu ale jest w nich coś co mogę
użyć. Jedyny sposób aby je aktywować jest poprzez krótkie sprinty.

Tłumacząc
maratończykowi, że jeśli dwa razy w tygodniu wyjdzie na krótkie sprinty jest
dobre dla poprawy ale nie ma znaczenia dla wytrzymałości i odporności.

Douglas: To jest tak jak z tymi 60-cio
metrowymi podbiegami?

Renato:
Dziesięć do 15 sekund bez oglądania się na odpoczynek. Ale także
odpowiednie nachylenie. Na przykład nachylenie takie jak to jest dobre (Canova
wskazuje na bardzo strome wzgórze za nami). Nie tylko 2 – 3 %. 2 – 3 % mogą być
dobre dla 800 metrowca, żeby budował
swoją specyficzna siłę.

Ja
normalnie nie używam żadnych obciążników z moimi zawodnikami. Czasem
wykorzystujemy nachylenie 15%, może ze 30 metrów, to zajmuje Ci
19 sekund. To jest tak jak z półprzysiadami. Ale używasz bardziej dynamicznego obciążenia
ponieważ biegniesz a obciążeniem jest waga Twojego ciała która jest swoista,
własna.

Pracując na
podbiegach jest wiele wariantów. Pamiętam raz na Letsrun podałem przykład:
podbiegów 400 metrowych. Zaraz pytanie: ”Mam tylko 300 metrowy i co mam robić?”
Użyj wyobraźni. Chcę Ci powiedzieć coś co wydarzyło się 30 lat temu. Bud Winter
był trenerem Tommiego Smitha. Ja także byłem młodym trenerem w 1974 roku i
mieliśmy spotkanie z Budem. Trener powiedział nam, że Smith robi siłę na
podbiegu o długości 87
jardów. Byliśmy zaciekawieni. Dlaczego 87? Może 80 metrów ? To mu zajmuje
pewnie z 10, 11 sekund. Ok, ale dlaczego takie? Dwie godziny dyskusji. Potem
zapytaliśmy się trenera: „Jaki jest tego powód? Dlaczego 87? On odpowiedział:
„Bo od 88 zaczyna się zbieg.

Tak
więc wielokrotnie chcemy być zbyt naukowi we wszystkim. Wy używacie co macie.
Ten chłopak miał podbieg o długości 87 jardów. Percy Cerutty używał wydm, że on miał akurat wydmy.
Kiedy piszemy o systemie który dał coś sportowcowi i próbują iść ta samą drogą
ludzie bez fantazji mówię nie.

Jeżeli
jestem w lesie i potrzebuję użyć jakieś obciążenie i znajduję drzewo o wadze
20, 25, 30 kg,
ścinam je i używam, ale to nie znaczy że to najlepsza droga do naśladowania.
Myślę, że musimy lepiej adaptować się do warunków w tych przypadkach. Myślę, że
elastyczność to jedna z ważniejszych cech trenera.

A
moje wrażenia są takie, że zazwyczaj amerykańscy trenerzy nie są elastyczni.
Jest jak we Włoszech – to jest system, blablabla. Jeśli masz grupę może jeden
musi odpocząć dzisiaj, inny jutro. Musisz wiedzieć jakie są potrzeby każdego
biegacza w każdym momencie. Macie dobrych zawodników i myślę, że wielu z nich
ma dobre bodźce. Ale nie zawsze trenowanie mocniej to trenowanie lepiej. To
ważne. Musisz bardzo dbać o odpowiedni odpoczynek bo jeśli pracujesz ciężko
przez jakiś okres musisz odpocząć aby po okresie superkompensacji zacząć z
wyższego poziomu. To jest sekret treningu. Zdarza się, że czasem tylko dwa dni
ciężkiej pracy jeśli już jesteś zmęczony mogą Cię wykończyć i przez dwa
miesiące nie będziesz w stanie robić co powinieneś. To jest pewnie to co dzieje
się z waszymi zawodnikami bo na Olimpiadzie żaden nie był dobry. Podchodząc do
Olimpiady z tym nastawieniem ciągłego poprawiania się, agresywności na
treningu, trenowania, trenowania bez odpoczynku byliście kompletnie wykończeni.
To był problem odpowiedniego balansu.

Douglas: Mówiłeś o tym jak
Baldini gotów był pobiec 2:04. Kogo widzisz jako ludzi którzy mogą być dużymi
talentami w nadchodzących kilku latach, innych niż choćby oczywisty faworyt
Kenenisa Bekele.

Renato: Nie chce mówić o El Guerrouju bo każdy zna go
z ostatniego roku (2 złote medale olimpijskie ). Ale teraz na średnich
dystansach jest dwóch biegaczy którzy są absolutnie inni od wszystkich: Bekele
i Cherono. Młodzi. Myślę, że mogą dominować przez długie lata bo są młodzi i
zmotywowani. To bardzo ważne. Bekele w tydzień po wygraniu co było do wygrania
już trenuje. Stephen tak samo. Dałem mu dwa tygodnie odpoczynku a on na to:
„Dlaczego muszę odpoczywać? Dzień bez treningu i wariuję” Jest więc bardzo duża
motywacja.

Poza
nimi, jest wielu, wielu młodych biegaczy którzy mogą absolutnie odmienić jakiś
dystans. Na przykład na 10km
panuje absolutna bezczynność. Mówiłem Ci już, w ciągu 60 dni Nicholas Kemboi
był w stanie biegać 26:30 z 28:19. Nie myślę, że w 55 dni możesz wejść na sam
szczyt. To niemożliwe. Ale jeśli będzie miał dobry sezon może pobiec 26:10.
Bekele może pobiec 26:00. Wiec prawdziwy poziom odniesienia może być inny. Tak
naprawdę na 10 km
tylko w Brukseli jest prawdziwa konkurencja. Wiec rzeczywisty wynik, w
porównaniu do 5 km
nadal jest jeszcze do osiągnięcia, można pobiec szybciej.

Etiopczycy
mają teraz profesjonalną mentalność. Oczywiście Bekele ale nie tylko. Po dwóch
tygodniach koncentracja jest już na treningu. Dla Kenijczyków, często
koncentracja jest na biznesie.