Od czasu kiedy afrykańscy biegacze zdominowali biegi długodystansowe, ludzie starają się zrozumieć fenomen tych sportowców. Coraz bardziej wnikają w ich sposób trenowania, analizują wpływ treningów na wysokościach, nastawienie psychiczne, czynniki społeczne oraz oczywiście sposób odżywiania i prowadzoną dietę. Jeżeli chodzi o ten ostatni aspekt, to nazwa jednego dania przewija się szczególnie często w przypadku wielu kenijskich biegaczy i można znaleźć informacje o niej w wielu biegowych publikacjach oraz biografiach danych sportowców. Chodzi oczywiście o ugali.
Ugali to jedno z podstawowych afrykańskich dań, które należy do tradycyjnych posiłków. Jest popularne szczególnie w krajach wschodniej i środkowej Afryki, do których należy m.in. Kenia, Uganda, czy Zambia. Jest to skromny i łatwy w przygotowaniu posiłek przyrządzany z mąki kukurydzianej i wody.
Ugali po przygotowaniu ma zawartą konsystencję i jest zazwyczaj podawane w formie ulepionych kształtów np. kopułki. Tradycyjnie spożywa się je bez sztućców – rękoma. Najczęściej odrywa się kawałek z uformowanej masy, formuje w kulkę, a następnie robi się w niej małe wgłębienie, które pełni funkcję łyżki, którą nabiera się sosy, warzywa lub inne dodatki. Jeżeli chodzi o sam smak, to jest on bardzo neutralny, właśnie dzięki czemu, stanowi doskonały dodatek do potraw o bardziej wyrazistym smaku, do których należą między innymi mięsne lub warzywne gulasze. W zależności od regionu oraz sposobu przygotowania ugali może być bardziej miękkie lub twardsze.
Ze względu na to, że ugali przygotowywane jest z mąki kukurydzianej, jest daniem bezglutenowym, niskotłuszczowym, ale bardzo bogatym w węglowodany, które stanowią główne źródło energii, co czyni je idealnym posiłkiem dla osób prowadzących aktywny tryb życia, w tym właśnie biegaczy. Samo w sobie jest ubogie w białko, witaminy oraz składniki mineralne, dlatego najczęściej jest spożywane wraz z innymi dodatkami takimi jak: warzywa, mięso, ryby, sosy lub fasola.
Jako fan książek o tematyce biegowej, w wielu pozycjach znajdywałem wzmianki oraz przepisy na ugali. Poniżej przytoczę przepis na gulasz z kurczaka po kenijsku z ugali autorstwa Vivian Cheruiyot, na który natrafiłem, podczas czytania książki „Biegiem przez świat” – Becy Wade.
Gulasz z kurczaka po kenijsku z ugali
Składniki:
Sposób przygotowania (gulasz):
Sposób przygotowania (ugali):
Podanie:
W niektórych społecznościach ugali to nie tylko tradycyjne danie, ale również symbol tradycji, gościnności oraz wspólnoty. W niektórych rejonach m.in. Keni i Tanzanii jest ono uważane za pokarm dający siłę i energię. Historia ugali jest nierozerwalnie związana z historią uprawy i rozprzestrzeniania się kukurydzy na terenie Afryki. Według dostępnych informacji pojawiła się ona tam około 1500 r. n.e. We wcześniejszych czasach, podstawowa dieta Afrykańczyków opierała się głównie na sorgo, rapoko, prosie, manioku i batatach.
Kukurydza w szybkim tempie rozprzestrzeniała się na afrykańskich terenach, głównie ze względu na swoją łatwość uprawy, wysoką wydajność i zdolność do adaptacji do różnych warunków klimatycznych, co uczyniło ją atrakcyjnym dodatkiem do diety. Jeżeli chodzi o samo ugali, to przed pojawieniem się kukurydzy, mieszkańcy przygotowywali podobne dania z lokalnych zbóż, takich jak proso, sorgo czy maniok. W miarę jak kukurydza stawała się coraz bardziej popularna, zaczęto ją stosować jako główny składnik tej potrawy.
Popularność ugali coraz bardziej rosła z czasem, ze względu na jego prostotę oraz niskie koszty produkcji. Potrawa wymagała niewielu składników i można ją było łatwo przygotować nawet w trudnych warunkach. To sprawiło, że stało się ono ulubionym wyborem wielu afrykańskich gospodarstw domowych. Sama nazwa „ugali” wywodzi się z języka suahili, który jest powszechnie używany w Afryce Wschodniej. W różnych regionach i językach ugali jest znane pod innymi nazwami m.in. posho, nsima, papa, pap, sadza, isitshwala, akume, amawe, ewokple, akple.
Wielu słynnych afrykańskich biegaczy znanych jest z tego, że ugali stanowi ważną część ich diety. Do najbardziej znanych należą m.in. Eliud Kipchoge, Wilson Kipsang, David Rudisha, Vivian Cheruiyot, Brigid Kosgei, Mary Keitany, Geoffrey Kamworor, Faith Kipyegon, Paul Tergat, Catherine Ndereba.
Ugali, będąc bogatym źródłem węglowodanów i lekkostrawnym daniem, może stanowić ciekawe oraz sprawdzone wsparcie biegaczy i innych sportowców w ich codziennych, intensywnych treningach, dostarczając energii niezbędnej do osiągania coraz to lepszych rezultatów.
Z wykształcenia dziennikarz i humanista, z zamiłowania biegacz amator. Biegacz od 2012 roku, przemierzający kilometry po asfaltach, łąkach i lasach, jednak najlepiej czuje się na górskich trasach. Prosto z biegania najchętniej „zbiega” na Ring wystawowy jako właściciel dwóch utytułowanych psów (jack russell terrier). Zbieranie kolejnych kilometrów na biegowych trasach i psich championatów kolejnych krajów - to jego sposób na życie.
