Upały na MŚ w Dosze? Tak samo będzie w Tokio!

Mistrzostwa świata w stolicy Kataru zostaną zapamiętane nie tylko z powodu emocji sportowych, ale i ekstremalnych warunków pogodowych, które miały wpływ na konkurencje wytrzymałościowe. Prognozy naukowców przewidują, że praktycznie takie same warunki wystąpią na przyszłorocznych igrzyskach olimpijskich w stolicy Japonii. Wysokie upały i wilgotność będą nie lada wyzwaniem nie tylko dla sportowców, ale też dla organizatorów i kibiców, śledzących na żywo zmagania atletów.

Za niecały rok rozpoczną się igrzyska olimpijskie w Tokio. O komplet 339 medali powalczy przeszło 11 tysięcy sportowców z ponad 200 krajów. Początkowo organizatorzy zapowiadali budowę stadionu z zamykanym dachem, który miał być wyposażony w system klimatyzacji, ale ze względu na wysokie koszty z pomysłu tego zrezygnowano. Stolica Japonii to pierwsze azjatyckie miasto, które przyjmie najlepszych sportowców świata po raz drugi (wcześniej gościło igrzyska w 1964 r.). Jednak ponad 50 lat temu – właśnie ze względu na panujące w Japonii upały – igrzyska rozpoczęły się 10 października i trwały równe dwa tygodnie. Tym razem zawody odbędą się w terminie od 24 lipca do 9 sierpnia 2020 r, a więc w najgorszym możliwym okresie, jeśli chodzi o pogodę. Można spodziewać się wtedy ekstremalnych upałów.

Właśnie z powodu prognoz pogody na wczesne godziny poranne przesunięto wiele konkurencji. Po próbie przedolimpijskiej w pływaniu na otwartym akwenie na dystansie 5 km, działacze ustalili start na godzinę 5 rano (woda o 6 rano miała już około 30 stopni Celsjusza). Maraton kobiet i mężczyzn odbędzie się o 6 rano, natomiast o 5.30 na trasę wyruszą chodziarze na dystansie 50 km. Co ciekawe, organizatorzy ogłosili, że trasa maratonu zostanie pokryta specjalną powłoką obniżającą temperaturę podłoża do 8 stopni Celsjusza. Zobaczymy, jak sprawdzi się to w praktyce.

Aglomeracja miasta Tokio znajduje się wschodniej części największej japońskiej wyspy Honsiu i liczy około 38 milionów mieszkańców. Lokalny klimat charakteryzuje się gorącym, bardzo wilgotnym latem i równie wilgotnymi zimami. Najcieplejszym miesiącem w roku jest sierpień ze średnią najwyższą temperaturą wynoszącą 29,9 ◦C. Najzimniejszym miesiącem jest, jak się można domyślić, styczeń ze średnią najniższą temperaturą równą 3,2 ◦C. Największe opady występują we wrześniu i październiku, kiedy średnio przekraczają 300 mm, a najmniejsze w styczniu (śr. 88,4 mm). Śnieg pojawia się sporadyczne, ale jego opady notowane są praktycznie co roku. Co roku miasto nawiedzają też tajfuny.

Przewidywane temperatury i opady w Tokio

Ostatnie lata są w Japonii wręcz rekordowe pod względem upałów. W tym roku temperatura w lecie dochodziła do 38 stopni Celsjusza. Jak podał serwis insidethegames.biz, powołując się na dane rządowe, z powodu gorąca zmarło w tym roku 11 osób, a ponad 5500 było hospitalizowanych. Organizatorzy igrzysk głowią się, jak w tych warunkach zadbać o bezpieczeństwo tysięcy kibiców, którzy przyjadą dopingować najlepszych sportowców.

Aby prognozować warunki, jakie będą panowały na igrzyskach w 2020 roku, grupa niemieckich naukowców pod kierownictwem Andreasa Matzarakisa przeanalizowała dane z ostatnich 50 lat, a wyniki opublikowano pod koniec września 2019 w czasopiśmie Atmosphere.

W badaniach użyto danych zapisywanych w okresie od sierpnia 1966 do końca czerwca 2018 r. z częstotliwością co 3 godziny przez stację meteorologiczną nr 47662 w Tokio. Oprócz temperatury, siły wiatru i ciśnienia atmosferycznego mierzono także nasłonecznienie i wilgotność.

Przewidywana temperatura w okresie igrzysk w Tokio

Komfort cieplny jest w tych badaniach określany za pomocą wskaźnika PET (Physiologically Equivalent Temperature). Jest on definiowany jako „temperatura powietrza, przy której – w typowych warunkach, wewnątrz budynku, bez wiatru i promieniowania słonecznego – balans energii ludzkiego ciała jest utrzymany przy tej samej temperaturze skóry i wewnętrznej”. Dla Tokio „komfort termiczny” jest szacowany jako PET pomiędzy 13 a 29 ◦C. Z kolei „Stres cieplny” jest uznawany za PET przekraczające 35 ◦C. Na powyższym diagramie oznaczono kolorami wskaźniki PET na podstawie pomiarów od sierpnia 1996 do czerwca 2018 co 3 godziny. Wyniki zostały sklasyfikowane na podstawie postrzegania komfortu cieplnego. Jak widać, od grudnia do lutego przeważają PET niższe niż 13 ◦C, uznawane za stres z zimna. Najczęściej komfortowe warunki, czyli przedziały 13-18, 18-23 i 23-29 ◦C były obserwowane od ostatniej dekady maja do końca czerwca i we wrześniu. Warunki stresu cieplnego (PET wynoszące 35 ◦C i więcej) największe są na przełomie lipca i sierpnia (przekraczają wtedy 22%), czyli w okresie, kiedy rozgrywane będą igrzyska olimpijskie.

Warunki pogodowe można zaprezentować również na schemacie CTIS (Climate-Tourism/Transfer Information-Scheme). Oto prognozy dla Tokio: Mamy tu przewidywania kolejno komfortu termicznego, stresu cieplnego i z zimna, dni: słoneczne, mgliste, deszczowe i suche, wilgotność i dni burzowe. Czerwonymi ramkami oznaczono okres rozgrywania igrzysk olimpijskich. Jeśli chodzi o wilgotność i stres cieplny, okres igrzysk jest najgorszy pod tym względem w ciągu roku.

Przewidywanie pogody zawsze stwarza spore problemy, jednak analizując poprzednie lata nie ulega wątpliwości, że warunki w Tokio będą bardzo trudne, zarówno dla sportowców, jak i kibiców obserwujących zawody. Już w tym roku wielu zawodników przygotowywało się do startu w Katarze stosując treningi m.in. w komorach cieplnych. Z pewnością doświadczenia te przydadzą się w kontekście przyszłorocznych igrzysk olimpijskich, ponieważ tam pogoda zapowiada się bardzo podobnie. Może okazać się, że przygotowanie formy sportowej to tylko mała część ewentualnego sukcesu w Tokio.

Źródła:
Matzarakis, Andreas & Fröhlich, Dominik & Bermon, Stéphane & Adami, Paolo Emilio. (2019). Visualization of Climate Factors for Sports Events and Activities–The Tokyo 2020 Olympic Games. Atmosphere. 10. 572. 10.3390/atmos10100572.
Matzarakis, A.; Fröhlich, D.; Bermon, S.; Adami, P.E. Quantifying Thermal Stress for Sport Events—The Case of the Olympic Games 2020 in Tokyo. Atmosphere 2018, 9, 479.
https://www.insidethegames.biz/articles/1082872/japan-heatwave-11-deaths
https://www.insidethegames.biz/articles/1083495/hirata-dedicated-to-tokyo-heat-concerns

____________________
Jakub
Jelonek – absolwent AWF w Krakowie i doktorant tej uczelni. Pracownik
Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego w Częstochowie. Współautor
książki „Trening mistrzów” oraz biografii najlepszych polskich biegaczy.
Ciągle aktywny chodziarz (mistrz Polski 2018 na 50 km), który
nieustannie dokądś zmierza. Dwukrotny olimpijczyk na 20 km (z Pekinu i
Rio) z ambicjami na Tokio. Trener i sędzia lekkoatletyczny, organizator
imprez, nie tylko sportowych. Uwielbia czytać, ale i pisać – nie tylko o
sporcie. Autor bloga www.jelon.blog